Στη Λίμνη του Μεσοπολέμου

                     Στη Λίμνη του Μεσοπολέμου

Εντυπώσεις από μια επίσκεψη του Γιάννη Παπαγρηγορίου δημοσιευμένες στον “Εύριπο” του 1936.             

                                                                                       Του Αντώνη Παύλου

1.Ο συγγραφέας

Ο Γιάννης Παπαγρηγορίου, από το Πραστιό του Μαρμαρά, έφτασε στη Χαλκίδα μετά την Μικρασιατική καταστροφή και εγκαταστάθηκε, με την οικογένειά του, στην Νεάπολη. Στη συνοικία αυτή, το προσφυγικό στοιχείο ανέπτυξε μια ιδιαίτερη κοινωνική δράση με θεαματικά αποτελέσματα σε πολιτικές, πολιτιστικές και συνδικαλιστικές πρακτικές - κάτι που δε συναντάμε σε άλλες

συνοικίες της Χαλκίδας. Η Κλεοπάτρα Λυμπέρη (Γειτονιές της Χαλκίδας, Χαλκίδα (εκδ. “Προοδ. Εύβοιας”) 1989, 29) παρατηρεί πως “η δράση αυτή οφείλεται στην ομαδική συσπείρωση των κατοίκων γύρω από φορείς που αναλαμβάνοντας το ρόλο του καθοδηγητή, διοχέτευσαν τα μυνήματα της εποχής προς τους αποδέχτες, επινοώντας συγχρόνως ειδικά προγράμματα για τις προσφυγικές ανάγκες. Έτσι, σύντομα η Νεάπολη βρέθηκε να είναι χώρος με άψογη λειτουργία και πέτυχε να κατοχυρώσει τη θέση της στη Χαλκίδα του 1930. Στα 1927 ο Παπαγρηγορίου ίδρυσε στη Νεάπολη την πρώτη προσφυγική ομάδα, την “Προποντίδα”, της οποίας υπήρξε και πρώτος πρόεδρος. Για πολλά χρόνια αυτή η κλασσική περίπτωση δραστήριου και πανέξυπνου Μικρασιάτη, με λαμπρότητα και δημιουργικό μυαλό, πρόσφερε στο Χαλκιδέικο γίγνεσθαι πολύ περισσότερα απ’ όσα ο ίδιος μπόρεσε να συνειδητοποιήσει, την εποχή εκείνη. ‘Άλλωστε, ο Παπαγρηγορίου στάθηκε για την Νεάπολη η κινητήρια δύναμη, η πηγή των εμπνεύσεων αλλά και ο άνθρωπος που επωμίστηκε την ευθύνη της υλοποίησης των οραμάτων της.

Εκτός των κειμένων του σε τοπικές και αθηναϊκές εφημερίδες, υπήρξε διευθυντής και εκδότης της

εφημερίδας «Αθλητικά Νέα», Παράρτημα της “Φωνής του Λαού” (αρ. φλ. 1, Χαλκίς 13 Μαΐου 1930. Το τελευταίο της φύλλο, υπ’ αρ. 7-8 Χαλκίς, 15-30 Αυγούστου 1930). Στα 1932 εξέδωσε το “Πανευβοίκόν Βήμα. Η μεγαλειτέρα εφημερίς της Ευβοίας” (το Πρώτο της φύλλο, Χαλκίς 6 Μαρτίου 1932).

Προλόγισε, με τον Γ. Μάτσα και τον Αντρέα Ζώντο τη συλλογή χρονογραφημάτων του Θωμά Λ. Θανασέκου “Ευβοϊκά Χρονικά” (σ.σ3-4) που τυπώθηκαν στην Χαλκίδα το 1943 (τυπογραφείο Χ.

Θεοφανίδη). Είχαν πρωτοδημοσιευθεί στις εφημερίδες “Εύριπος”, “Πανευβοίκόν Βήμα” και το περιοδικό ‘‘Ευβοϊκά Γράμματα”.

Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε το χρονογράφημα του, με το ψευδώνυμο “Π-ου” και τίτλο “Στη μαύρη αγορά” που δημοσιεύθηκε στο “Πανευβοϊκόν Βήμα” της 5ης Ιουνίου 1943 (χρησιμοποιήθηκε από τον Mark Mazawer στην ογκώδη μελέτη του “Στην Ελλάδα του Χίτλερ. Η εμπειρία της Κατοχής”, Αθήνα (Αλεξάνδρεια) 1994, μετάφραση: Κώστας Κουρεμένος, στο κεφάλαιο “Αξιώματα της μαύρης αγοράς”, 82. Αναδημοσιεύθηκε και στην ‘Ανθολογία Ευβοϊκού Χρονογραφήματος (19 12-1982), εισαγωγή - επιλογή: Δημ. Δεμερτζής, Χαλκίδα (εκδ. Προοδ. Εύβοιας) 1982, 57-58). Στα 1958 κυκλοφόρησε απ’ τις εκδόσεις του “Πανευβοϊκού Βήματος”,

το βιβλίο του “Η σημερινή Χαλκίς. Τουρισμός, Ιστορία, έργα προόδου και πολιτισμού πνευματική κίνησις (...) (σ.σ. 338).

2. Το θέμα

Η πόλη της Λίμνης, με τη σημερινή της μορφή, έχοντας ρωμαλαία παρουσία σε όλους τους τομείς, μπλέκει το θαλασσινά της ειδύλλιο με μνήμες από τη μυθολογία, τους κλασσικούς χρόνους, τους βυζαντινούς, ως τους νεότερους (υπήρξε πατρίδα του πολέμαρχου Αγγελή Γοβιού και τη ηρωίδας της Αντίστασης Λέλας Καραγιάννη), μια διαδρομή χιλιετηρίδων.

Αρχέγονοι μύθοι μας οδηγούν σ’ άλλες εποχές: στους πρόποδες του Κανδηλιού τέλεσε ο Δίας τους γάμους του με την Ήρα. Για το Ελύμνιον αναφέρθηκαν ο Όμηρος, ο Θουκυδίδης, ο Αριστοφάνης, ο Στράβων, ο Ηρακλείδης Ποντικός, ο Κορνάρος (η παράδωση θέλει τον Ερωτόκριτο να ξεδιψά στη βρύση της Λίμνης), ο Όθων Μάγκνους Φον Στάκελμπεργκ (1786-1837) που έγραψε και ζωγράφησε τη Λίμνη, γοητευμένος από τις ομορφιές και τους κατοίκου ς της, αφήνοντας και τον καταπληκτικό πίνακα που παρουσιάζει κατεργασία μπαμπακιού στη Λίμνη.

Φοβερός σεισμός κατέστρεψε την πόλη στα 425 π.Χ. Στον 3ο μ.Χ. αιώνα το Ελύμνιον συναντάται στην ακμή του πάλι, με έντονο (στους δύο μετέπειτα αιώνες) το στοιχείο επίδρασης από τη χριστιανική τέχνη (ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής, κυκλικός σκελετός δωδεκακάνδηλου του 5ου ή των αρχών του όου αιώνα, βλέπε Γ. Σωτηρίου, Αρχαιολογική εφημερίδα, 1929, 165, 167 και Νικ. Κ. Μπελάρας, Ιστορία της Λίμνης, εκδ. Δήμου Λίμνη ς 1958, 8). Στα ερείπια ναού του Ποσειδώνα οικοδομήθηκε και η Μονή Αγ. Νικολάου Γαλατάκη. Κατόπιν, ερημώθηκε από κουρσάρους Αλγερινούς. Όσοι απ’ τους κατοίκους της σώθηκαν, έφυγαν. Στην διάρκεια της

Φραγκοκρατίας, κάτοικοι της Σκοπέλου και της Λήμνου εγκαθίστανται στο Ελύμνιο. Στο τέλος της περιόδου της Τουρκοκρατίας κάτοικοι της Λίμνης φεύγουν στη Σκιάθο.

Λίμνιοι ηταν οι πρώτοι που ξεσηκώθηκαν το Εικοσιένα. Ηγέτης, ο αδικοχαμένος Αγγελής Γοβιός. Στα νεότερα χρόνια η Λίμνη πρωτοστάτησε και στους πνευματικούς αγώνες. Γέννημα της Λίμνης ο ευθυμογράφος Νίκος Τσιφόρος και ο ζωγράφος Γιάννης Βογιατζής.

Το κείμενο του Γ. Παπαγρηγορίου δίνει πολλές πληροφορίες για τη Λίμνη της δεκαετίας του 1930. Οι πληροφορίες για την Εύβοια του Μεσοπολέμου, άλλωστε, πάντοτε γοητεύουν, τον ερευνητή αλλά και τον αναγνώστη. Δημοσιεύθηκε στα φύλλα 3.124 (4 Ιουλίου 1936, 1, 2), 3.125 (11 Ιουλίου 1936, 1,2) και 3.129 (25 Ιουλίου 1936, 1, 2) της εφημερίδας “Εύριπος” με το ψευδώνυμο “Π-ου” (που χρησιμοποιούσε συχνά ο Παπαγρηγορίου). Αναφέρεται στην πόλη της Λίμνη ς στην ρυμοτομία της, στην επικοινωνία της με τη Χαλκίδα, στις βιομηχανίες της περιοχής, τα μεταλλεία και τα μεταλλεύματα, τις συνθήκες εργασίας στις βιομηχανίες, την ανάπτυξη της πόλης κατά τον Μεσοπόλεμο και την κοσμική ζωή. Η Παρουσίαση του κειμένου κλείνει με την παράθεση ερμηνευτικών - ιστορικών υποσημειώσεων.

                                            

3. Το κείμενο

“Η πολιτειούλα με συμπαθητική κατά μήκος της παραλία ς έκτασί της, με τα ώμορφα και πολιτισμένα σπιτάκια της δείχνει κάτι το αρχοντικό μέσα της. Οι δρόμοι της με τα γραφικά στενοσόκακα, με τις δεντροφυτευμένες πλατειούλες και τις δαντελωτές

 ανηφοριές, δίνουν μια ξεχωριστή χάρι στο σύνολο της κωμοπόλεως, που είναι μια αρμονία, μια ωμορφιά

Ο πολιτισμός στη μαγευτική αυτή πολιτειούλα έχει εισχωρήση περισσότερον ίσως από κάθε άλλη επαρχιακή γωνιά. Και τα δείγματα του πολιτισμού των Λιμνηωτών γίνονται αμέσως αισθητά. Αρκεί να πλησιάσης έναν οποιοδήποτε Λιμνηό, μια οποιαδήποτε γυναικούλα. Απ’ τους καλούς τρόπους των, την ευγενικότητα της ομιλίας των, θα καταλάβης αμέσως με ποιους έχεις να κάνης μπροστά σου!

Η Λίμνη δεν είνε εμπορικός, μα ούτε και παραγωγικός τόπος. Και παρ’ όλον τούτο συμβαίνη να είνε πλούσιος ο κόσμος. Οι άνθρωποί της επιδίδονται κυρίως εις την ναυτιλίαν και τας μεταλλευτικάς εν γένει εργασίας. Ενας καλός Λιμνηός, θα είναι σίγουρα ένας καλός καπετάνιος, ένα κοσμογυρισμένο ταξειδιάρικο πουλί. Και εάν δεν είνε ναυτικός Θα είνε ένας άριστος μηχανικός, ένας καλός τεχνίτης στις διάφορες εταιρείες που είνε εγκατεστημένες στην περιφέρεια της Λίμνη ς.

Λίγο πολύ όμως έχει και την τοπική βιομηχανία της, τις μεγάλε ς επιχειρήσεις της. Οι αδελφοί Ριτσώνη που είνε προοδευτικώτατοι άνθρωποι, έχουν στήσει μια παραλία λίγα λεπτά έξω απ’ τη Λίμνη, τεράστιες εγκαταστάσεις παραγωγής κολοφωνίου, στις οποίες εργάζονται εκατοντάδες εργατών (1).

Η οικοδομική ζώνη της Λίμνη ς εξαρτάται απολύτως από τας εργασίας των Εταιρειών, εις τας οποίας εργάζονται χιλιάδες εργατών. Ιδίαν οικονομικήν οντότητα η Λίμνη δεν έχει. Οι επαγγελματίαι, οι έμποροι περιμένουν από τους εργάτας. Εάν εργάζεται και έχη χρήματα ο εργάτης, τότε θα κινηθή και ο επαγγελματίας.

Αλλά παρ’ όλον ότι το εμπόριον της Λίμνης είναι πολύ περιωρισμένον, εν τούτοις διατηρούνται πάρα πολλά καταστήματα. Η πληθώρα των καταστημάτων αφ’ ενός και η ακινησία του εμπορίου, Θα έπρεπε να είχον δημιουργήση, οικονομικήν κρίσιν στην Λίμνη, πράγμα το οποίο όμως δεν διεπιστώσαμεν. Ισως τούτο να οφείλεται εις την συντηρητικότητα των εμποροεπαγγαλματιών, οι οποίοι δεν περιμένουν μόνον από το επάγγελμα των δια να ζήσουν, αλλά συνδυάζουν τούτο και με άλλας εργασίας.

Η περιφέρεια Λίμνης είνε γεμάτη μεταλλεύματα, τα οποία εκμεταλλεύονται διάφορες εταιρείες, όπως η Αγγοελληνική, η οποία έχει ζωήν 40 ετών, με πλούσιες εγκαταστάσεις και με αρκετήν ποσότητα εξαγωγής λευκολίθου εις το εξωτερικόν, η Ολλανδική του μεγαλοεπιχειρηματίου Χόϋζερ, η Ελληνική του Παπαντωνάτου και πλείστες άλλες.

Στις Εταιρείες αυτές εργάζονται περί τους 1500-2000 εργάται. Δεν εργάζονται μόνο Λιμνηοί, αλλά και χωρικοί εξ όλης της περιφερείας. Ανδρες, γυναίκες, παιδιά, οικογένειες ολόκληρες, από χρόνια τώρα εργάζονται στην εξόρυξι λευκολίθου.

Η δουλειά αυτή είνε αλήθεια πως είνε βαρειά και καταθλιπτική. Ολοι οι εργάται είναι αποκαμωμένοι. Αδύνατοι, κιτρινιάρηδες. Και το ημερομίσθιο; Ελεεινό και τρισάθλιο. Και αυτό δεν πληρώνεται τακτικά και καθυστερείται επί τρεις και τέσσαρας μήνας. Και να το πάρουν χρειάζονται αγώνες σκληροί, απεργίες πολυήμερες (2).

Αν εξαιρέση κανείς την Αγγλοελληνική εταιρεία η οποία είνε συνεπής στις υποχρεώσεις της και καλοπληρώνει τους εργάτες της, φροντίζουσα πάντοτε να βελτιώνη τους όρου ς εργασίας των, οι άλλες Εταιρείες δημιουργούν κάθε τόσο φασαρίες, που προκαλούν την δικαία εξέγερσι των εργατών. Παράδειγμα η Γενική Εταιρεία Επιχειρήσεων η οποία κάθε τόσο προκαλεί απεργίες των εργατών της, διότι δεν πληρώνει τακτικά, καθυστερούσα επί τρεις και τέσσαρας μήνας, την καταβολή δεδουλευμένων ημερομισθίων εις τους εργά τας της (“Εύριπος”, αρ. φλ. 3124 (4.7.1936), 1-2).

“Καθώς το βαποράκι (3) που εκτελεί καθημερινώς την συγκοινωνία Χαλκίδος - Λίμνης περνά απ’ το γεμάτο γοητεία και ωμορφιά βουνό του “Κανδηλιού” που είνε ονομαστό για το παράξενο και αγριωπό σχήμα του και τη πυκνή δεντροφυτεία του, Παρ’ όλη την απότομη κλίσι που έχει προς τη θάλασσα, ξεπροβάλλει μακρυά, στο βάθος, σαν όμορφη ζωγραφιά, η γραφική Λίμνη έτοιμη για να υποδεχθή πρόσχαρη των επισκέπτη της.

Η θέα της από το βαπόρι είνε γοητευτική (...). Ο παραλιακός δρόμος προς τα Κατούνια (4), όπου αι εγκαταστάσεις των Εταιρειών λευκολίθου Χόϋζερ και Αγγλοελληνικής, είνε ονειρώδης. Αυτού γίνεται πρωί και βράδυ ο περίπατο ς των Λιμνιωτών.

Την παραλία της κωμοπόλεως κοσμούν όλο καλοφτιαγμένα και καινουργή ως επί το πλείστον σπίτια (5). Σπίτια που η αρχοντιά των κατα φαίνεται από την εξαιρετική περιποίησι και την καθαριότητα (εκείνων) που τα έχουν. Στην παραλία βρίσκονται και τα καλά κέντρα της Λίμνη ς, εις τα οποία μαζεύεται τα βράδυα ο καλός κόσμος. Ολα αυτά είναι ευπρόσωπα και τα περισσότερα εξ αυτών έχουν ραδιόφωνα. Μια μοντέρνα πλάκα δεν αποτελεί αποκλειοτικήν μουσικήν απόλαυσιν των Αθηναίων, ή και των μεγαλουπόλεων, αλλά μπορεί να την απολαμβάνει και ο καλός Λιμνηός. Ενα κομμάτι θεσπέσιας μουσικής απ’ τη Βαρσοβία δεν μπορεί να το ακούη μόνον ο Αθηναίος, αλλά και ο Λιμνηός

(..·).

Η καθαριότης της Λίμνης μας έκανε εντύπωσιν. Η κοινότης βέβαια δεν διαθέτει οδοκαθαριστάς και όμως οι δρόμοι της λάμπουν. Τα σπίτια και τα πλέον φτωχόσπιτα είνε τόσο παστρικά, τόσο περιποιημένα, που μοιάζουν σαν κουκλίτσες. Κάθε σπιτάκι θα έχη μπροστά του μια ευρύχωρη αυλή, τη κληματαριά του, ή τα δεντράκια του. Ετσι είνε όλα τα σπιτάκια στη Λίμνη.

Εκεί στη μικρά πλατειούλα, πίσω απ τη κεντρική εκκλησία, υψούται το ηρώον της κωμοπόλεως, αφιερωμένο στο γενναίο παλικάρι του 1821 Αγγελή Γοβιό, βέρο Λιμνηό.

Πνευματική και κοσμική κίνησις στη Λίμνη, δεν μπορεί να πη κανείς πως υπάρχει. Καίτοι έχει μερικούς καλούς επιστήμονας οι οποίοι θα μπορούσαν να παρουσιάσουν κάτι, εν τούτοις δεν κινούνται και τούτο φαίνεται διότι συναισθάνονται ότι δεν έχουν να κάνουν με ευρύ ανεπτυγμένον κοινόν. Μόνον υπάρχει ένας σύλλογος των Νέων, η “Φιλοπρόοδος Ενωσις”, η οποία κάτι φροντίζει και κάνει. Πότε με καμμιά χοροεσπερίδα, πότε μια καμμιά μουσικοφιλολογική γιορτή, ξεσηκώνει το καλό αυτό σωματείο, τους Λιμνηούς στο πόδι (...). Κανένα άλλο ενδιαφέρον σημείον δεν υπάρχει εις την κοσμικήν πνευματικήν κίνησιν της Λίμνης. Τα οικογενειακά

μόνον γλέντια που συνδυάζονται με διάφορα παιχνίδια, δίνουν και παίρνουν. Διάφοροι όμιλοι καλών γλεντζέδων συγκεντρώνονται εναλλάξ στα διάφορα σπίτια και εκεί μεταξύ φαγητού και κεφιού, περνούν την ώρα τους ευχάριστα διασκεδάζοντες μέχρι το πρωί πολλάκις (...). (Εύριπος, αρ. φλ. 3125 (11.7.1936), 1, 2).

“Ο Τουρισμός έπρεπε να προσέξη πολύ τη Λίμνη. Με μια μικρή προπαγάνδα, με λίγο ενδιαφέρον και καλήν θέλησιν για τη Λίμνη, εκ μέρους του, μπορεί να γίνουν πολλά πράγματα που θα ωφελήσουν και τον Τουρισμόν ως ιδέαν και την Λίμνην

(...).

Η Κοινότης φροντίζει δια την ανάπτυξιν της κωμοπόλεως (6). 0 νέος πρόεδρος της Κοινότητας κ. Γ. Κεχριώτης ο οποίος είχε παυθή κατά το Κίνημα (7) και επανήλθε τώρα, μας ανεκοίνωσε σειράν σκέψεών του δια τα έργα που Πρόκειται να κάμη εις την Λίμνην. Ελπίζει να τον συντρέξουν όλοι εις το έργον του.

Τα έργα της Λιμενική ς Επιτροπής, που ήρχισαν προ μηνός να εκτελούνται, είναι από εκείνα που θα δώσουν νέαν μορφήν εις την όψιν της Λίμνης ως πολιτειούλας.Γίνεται νέον καινουργές κρηπίδωμα κατά μήκος της παραλίας το οποίον θα στολίση και θα ευπρεπίση την παραλίαν που με τα χάλια που παρουσιάζει μέχρι σήμερον αποτέλει ένα αίσχος.

Ο Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Λίμνη ς κ. Νικ. Μαργαζιώτης που είναι ένας μορφωμένος και προοδευτικώτατος άνθρωπος, μας έλεγεν εις σύντομον συνομιλία μας ότι οι Λιμνηοί έχουν την διάθεσιν να εργασθούν όλοι δια το καλόν του τόπου των (...).

Ενα μεγάλο ζήτημα που ενδιαφέρει τους Λιμνηούς και είνε ζωτικότατον δια τα συμφέροντα του εμπορίου και της όλης οικονομικής ζωής της Λίμνης, είνε και η απειλουμένη μεταφορά των εγκαταστάσεων της Αγγλοελληνικής Εταιρείας λευκολίθου μακράν της Λίμνη ς. Δια το ζήτημα αυτό συνεκροτήθη εν Λίμνη την 15 Ιουνίου ογκωδέστατον συλλαλητήριον με μαύρας σημαίας, το οποίον ωργάνωσεν ο εμποροεπαγγελματικός κόσμος. Κατ’ αυτό ωμίλησαν ο πρόεδρος των επαγγελματιών Λίμνη ς κ. Νικ. Παπαθανασίου και ο δικηγόρος κ. Χαρίτων. Ούτοι εξέθεσαν πως έχει

το ζήτημα και διεβεβαίωσαν τον συγκεντρωθέντα κόσμον ότι θα αγωνισθούν μέχρις εσχάτων. Εξελέγη επιτροπή η οποία μετέβη εις Αθήνας και επέδωσε τα ψηφίσματα του συλλαλητηρίου εις την Κυβέρνησιν, τον ΟΑΕ.Π. κ.ά. (.).

Κάτι το οποίον πρέπει να τονίσωμεν ιδιαιτέρως είνε η μεγάλη ταχυδρομική και τηλεφωνική διευκόλυνσις που γίνεται εις ταν κόσμον, από το γραφείον Τ.Τ.Τ Λίμνη ς (...). Το οίκημα διατηρείται πάντοτε καθαρόν και επιμεμελημένον, η εργασία εκτελείται με σύστημα και τάξιν που τιμά αληθώς αυτούς τους υπαλλήλους ως και τον κλάδον εις τον οποίον ανήκουν. Εύγε των” (Εύριπο ς, αρ. φλ. 3129 (25.7.1936), 1-2).

4. Σημειώσεις

(1) Κολοφώνιο είναι το υπόλειμμα της ρητίνης (ρετσινιού) μετά την αφαίρεση του τερεβινθελαίου (νεφτιού).

(2) Ο Στ. Τριανταφύλλου (Η θέσις των εργατών εν Ευβοία, Α.Ε.Μ., τόμ. 2 (1936), 212) σημειώνει, “(...) εις την σκληροτάτην εργασίαν των Μεταλλείων Λευκολίθου και Ανθρακωρυχείων τα ανώτερον ημερομίσθιο είναι δραχμαί τεσσαράκοντα, υπάρχει δε και τοιούτον είκοσι πέντε δραχμών (...). Τα ημερομίσθια τέλος των γυναικών εις όλας τα επιχειρήσεις κυμαίνονται μεταξύ 15-25 δραχμών, επίπεδον δηλαδή ττροσσεγίζον ουχί μόνον το γελοίον ή μάλλον επίπεδον αποκαρδιωτικόν”. Σ’ άλλο σημείο ο Τριανταφύλλου παρατηρεί ότι “εις τας επιχειρήσεις των μεταλλείων λευκολίθου και τα ανθρακωρυχεία εφαρμόζονται αι διατάξεις Περί ασφαλείας των εργατών κατά των ασθενειών (...)“ (216).

Κατά το 1935 σημειώθηκαν απεργίες στα μεταλλεία Λίμνης λόγω

καθυστέρησης ημερομισθίων 3 μηνών, οτα δε εργοστάσιο τερεβινθελαίου

(νεφτιού) Ριτσώνη (στη Λίμνη) για αύξηση των αποδοχών των εργατών.

Πρώτος επόπτη ς εργασίας στην Εύβοια διορίστηκε τον Φεβρουάριο 1935

(ό.π., 219).

(3) Εκτός της, δια της θαλασσίας οδού, επικοινωνίας της Πρωτεύουσας της Εύβοιας, Χαλκίδας, με τη Λίμνη, υπήρχε και οδική. Ο Κ. Ελευθερουδάκης (Ελλάς. Οδηγός ταξειδιώτου, εκδ. Ελευθερουδάκη, Αθήναι 1930) γράφει: “Απ’ το Μαντούδι, διασταύρωση της οδικής αρτηρίας αριστερά οδηγεί στη θάλασσα, μέσω των Κεχριών (κάτ. 231) και καταλήγει στη ζωηρή (λόγω πυκνής κίνησης) και γραφική παραλιακή κωμόπολη Λίμνη (κάτ. 3361), στις αρχαίες ‘Αιγάς” (...). Σήμερα (1930) η κωμόπολη χρησιμεύει σε πολλούς επισκέπτες σαν τόπος διακοπών (...). Στη Λίμνη μπορεί ο

επισκέπτης να βρει καθημερινά ατμόπλοιο για το Βόλο ή τη Χαλκίδα”.

(4) Στο Γενικό Πίνακα των Δήμων και Κοινοτήτων του Κράτους, που δημοσιεύθηκε ατην εφημερίδα της Κυβερνήσεως στα 1837 τα “Καντούνια” ανήκαν οτο Δήμο Διρφέων (έδρα οι Στρόπωνες. Βλ. Ναπ. Ξανθούλης, Σύοτασις και εξέλιξις του νομού Ευβοίας, μέρος Α’ Α.Ε.Μ., τομ. 17 (1971), 423). Με το Βασιλικό Διάταγμα της 11 Αυγούστου 1912 η Κοινότητα Αγ. Σοφίας, απ’ τον τέως δήμο Ληλαντίων, υπήχθη στην επαρχία Χαλκίδας. Η Κοινότητα περιλαμβάνει και “τους οικισμούς (...) και Μύλοι. Ο συνοικισμός Μύλοι μετωνομάσθη ούτω από Κατούνια, δια του Βασ. Διατάγματος της 26 Μαίου 1954” (Ν. Ξανθούλης ό.π., μέρα ς Β’, Α.Ε.Μ., τομ. 18 (1972), 106). Ο Κ. Γουναρόπουλος (Ιστορία της νήσου Ευβοίας από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς, Θες/νίκη 1930 (φωτομηχανική επανέκδοση “Προοδ. Εύβοιας” 1979), 60) γράφει: Δήμος Ληλαντίων. Εδρα Καθενοί (Β’ Τάξεως)... Κατούνια, ώρας 5,30 (απείχε απ’ την έδρα του Δήμου) κατοίκους 106’ (Δγμα 1882).

(5) Ο Αδαμ Σάμιρων (Η λαϊκή κατοικία στις Βόρειες Σποράδες, Α.Ε.Μ., 25 (1983), 95) σημειώνει ότι “στην δυτική πλευρά της πόλεως (Σκιάθου), γύρω από την Παναγία Λιμνιά, υπάρχουν μερικά σπίτια, στα οποία μπορούμε να βρούμε στοιχεία που προέρχονται από την αρχιτεκτονική της Εύβοιας. Είναι η “λιμνιώτικη αρχιτεκτονική “, όπως την ονομάζουν μερικοί (σπίτια παλιά που διατηρούν αναμνήσεις από τις πρώτες κατοικίες που έφτιαξαν οι Λιμνιώτες άποικοι στη Σκιάθο). Χαρακτηριστικό τους είναι τα δύο πατώματα, από τα οποία το δεύτερο συχνά είναι χαμηλότερο. Εχουν κεραμίδια, χαμηλά παράθυρα και πέτρινη χτιστή εξωτερική σκάλα. Τα ξύλινα μπαλκόνια δεν συνηθίζονται πολύ. Οι εξωτερικοί τοίχοι είναι άγριοι με “πεταχτό “, ασβεστωμένοι

(6) Ο πληθυσμός της Λίμνη ς στα τέλη του περασμένου αιώνα ήταν 2059 κάτοικοι (1896). Ο Σπύρος Κοκκίνης (Ατμόπλοια και Ατμοπλοϊκή συγκοινωνία στον Ευβοϊκό (1879-1881), Α.Ε.Μ., τόμ. 29 (1990/91), 210) δημοσιεύει κείμενο ταξιδιωτικών εντυπώσεων του “χωρίς αμφιβολία διευθυντή και συντάκτη της εφημ. “Εύβοια” Νικ. Δ. Δημητριάδη. Εκεί αναφέρεται ότι το ατμοπλοίκό ταξίδι, με το πλοίο “Ελλάς” ήταν ως τη Λίμνη διάρκειας μιας ώρας και τριών τετάρτων και από κει ως το Ξηροχώρι (Ιστιαία) οδικώς, με μουλάρι (το κείμενο δημοσιεύθηκε στα 1881).

Η Λίμνη αναγνωρίστηκε σαν Κοινότητα με το Β.Δ. της 11 Αυγούστου 1912 προερχόμενη απ’τον τέως Δήμο Αιγαίων. Με το Βασιλικό Διάταγμα της 9 Φεβρουαρίου 1947 αναγνωρίστηκε σαν Δήμος, περιλαμβάνοντας τους συνοικισμούς:  Λίμνη, η Μονή Αγ. Νικολάου Γαλατάκη, ο Μυρτιάς, ο Ρετσινόλακκος, η Σηπιάς και η Χρόνια” (Ν. Ξανθούλης, ό.π., μέρος Β’, Α.Ε.Μ., τόμ. 18 (1972) 104: στον (τέως) δήμο Αιγαίων πρωτεύουσα ήταν η Λίμνη, Κ. Γουναρόπουλος, ό.π., 61).

(7) Προφανώς εννοεί το πραξικόπημα Κονδύλη - Στρατιωτικών της Ι0ης Οκτωβρίου 1935. Ανατράπηκε η Κυβέρνηση Τσαλδάρη, κηρύχθηκε ο στρατιωτικό ς νόμος και επανήλθε η Βασιλεία, με νόθο δημοψήφισμα (3 Νοεμβρίου 1935, ποσοστό υπέρ αυτής 97,8%. Σπ. Λιναρδάτος, Πως εφτάσαμε στην 4η Αυγούστου, Αθήνα (Θεμέλιο) 1988, 93 εξ.).