ΠΡΩΤΕΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΥΒΟΙΑ

ΡΟΠΤΡΟ ΑΥΛΩΝΑΡΙΟΥ




ΠΡΩΤΕΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΥΒΟΙΑ
 
Του Γιώργου Δ. Καρανικόλα
 
 Η ιστορία του Πρωτοδικείου Χαλκίδας παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον. Δεν είναι μόνο γιατί ήταν ένα από τα πρώτα δικαστήρια που συστήθηκαν με την απελευθέρωση της Εύβοιας, αλλά και γιατί είχε μια προϊστορία. Όλα αυτά θα τα ξαναθυμηθούμε με το σημείωμα μας αυτό. Ας πάρουμε, όμως τα γεγονότα με τη σειρά.
Ένα από τα κύρια μελήματα της Βαβαρικής Αντιβασιλείας ήταν η
σύσταση των Δικαστηρίων. Με το νόμο της 9/21 Φεβρουαρίου, που δημοσιεύτηκε στο φύλλο της εφημερίδας της Κυβερνήσεως, στις 4 Μαρτίου 1833, καθορίστηκαν οι αρμοδιότητες των
δικαστηρίων αυτών και τα μέλη τους. Τρία ήσαν τα δικαστήρια αυτά. Του Ναυπλίου, του Μεσολογγίου και της Θήβας. Το σχετικό διάταγμα έφερε τις υπογραφές των μελών της Αντιβασιλείας

Άρμανσπεργκ-Μάουρερ-και-Χάιντεκ

Άρμανσμπεργκ, Μάουερ, Έυντεκ και του τότε επί της Δικαιοσύνης Γραμματέος (υπουργού) της Επικράτειας Χ. Κλονάρη. Η σύνθεση του πρώτου δικαστηρίου στη Θήβα ήταν: Αλερίνος Πάλμας πρόεδρος, Γεώργιος Α. Ράλλης επίτροπος της Επικράτειας, Δικαστές οι θεοδόσιος Σούντιας, Δημήτρης Σκορδίλης, Χριστόδουλος Κρασσάς και Φωκίων Φραγκούλης. Γραμματέας του Δικαστηρίου διορίστηκε ο Ανδρέας Λόντας. Ύστερα, όμως από λίγες ημέρες, με διάταγμα που δημοσιεύτηκε στο υπ΄ αριθμό 10/26-3-1833 φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου της Θήβας Αλερίνος Πάλμας μετατέθηκε αμοιβαία στο Μεσολόγγι, απ΄ όπου ήρθε ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου Μεσολογγίου Μιχαήλ Σικελιανός και τον αντικατέστησε. Επειδή είχε δημιουργηθεί η αμφισβήτηση για το που υπάγονται δικαστικά η Εύβοια και οι Βόρειες Σποράδες δημοσιεύτηκε διάταγμα στις 23 Απριλίου (5 Μαίου) 1833, που διαλάμβανε με σαφήνεια και κατηγορηματικότητα ότι η Εύβοια και οι Βόρειες Σποράδες υπάγονται στη Θήβα. Η αμφισβήτηση αυτή ήταν δικαιολογημένη, γιατί μόλις λίγες ημέρες πριν οι εκπρόσωποι του νεαρού Ελληνικού Κράτους, όπως προείδαμε, είχαν παραλάβει τα δύο Φρούρια της Χαλκίδας και της Καρύστου και κατ΄ επέκταση το Νησί. Ακόμη και η Αίγινα, με διάταγμα στις 20 Μαίου (1 Ιουνίου) 1833 αποφασίστηκε να υπάγεται στη Θήβα. Τον Ιούλιο του 1833 συμπληρώνεται το Δικαστήριο της Θήβας με δύο ακόμη μέλη. Τον Μ. Κασσιέρη που διορίζεται βοηθός του επιτρόπου της Επικράτειας και τον Ιωάννην Δ. Αντωνόπουλον, υπογραμματέα του Δικαστηρίου. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς (1833) έχουμε τους τρεις πρώτους Ειρηνοδίκες στην Εύβοια. Τον Κωνσταντίνο Καλεβρά για την Χαλκίδα, τον Α. Παπαιωάννου για την Κάρυστο και τον Ιωαν. Οικονόμου για την Κύμη. Λίγο αργότερα με το από 21 Οκτωβρίου (2 Νοεμβρίου) Βασιλικό Διάταγμα ο Γραμματέας του Δικαστηρίου Αντρέας Λόντος μετατίθεται στο Ναύπλιο και Γραμματέας του δικαστηρίου στη Θήβα διορίζεται ο Γ. Ισχομάχος, ενώ ταυτόχρονα ο Σιλβέστρος Στεφανάκης διορίζεται Ειρηνοδίκης στη Θήβα. Το Γενάρη του 1834 δημοσιεύεται στο υπ΄ αριθμ. 1 φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως το ιστορικό για την Εύβοια Βασιλικό Διάταγμα με ημερομηνία 3/15/Νοεμβρίου 1833 με το οποίο το Δικαστήριο της Θήβας μεταφέρεται στη Χαλκίδα. Την «Δηλοποίησιν» αυτήν έκανε ο τότε επί της Δικαιοσύνης Γραμματέας της Επικράτειας Κ. Σχινάς. Με τη μεταφορά του Δικαστηρίου γίνεται και μετάθεση του δικαστή Φ. Φραγκούλη στο Ναύπλιο και από το Ναύπλιο μετατίθεται ο δικαστής Α. Λουκόπουλος στο δικαστήριο της Χαλκίδας. Επειδή όμως οι δικαστές ήταν ολιγάριθμοι και μπορούσε να προκύψει δυσκολία στη σύνθεση του δικαστηρίου, σε περίπτωση που γινότανε εξαίρεση κανενός δικαστή, γι΄ αυτό στις 18 Γενάρη 1834 διορίζεται συμπληρωματικός δικαστής ο Ανδρέας Σγούτας, μακρυνός πρόγονος του συμπατριώτη μας δικηγόρου στην Αθήνα και λογοτέχνη Νίκου Σγούτα. Έχουμε και την πρώτη στατιστική δικών και αποφάσεων στο δικαστήριο της Χαλκίδας. Στο μήνα Νοέμβρη του 1833 έβγαλε 4 αθωωτικές αποφάσεις. Καμμιά καταδίκη για πταίσματα όσο και για εγκλήματα. Από το Δεκέμβρη αρχίζει η κανονική λειτουργία του Δικαστηρίου και έχουμε τις εξής «καταμηνύσεις» για διάφορα αδικήματα. Φόνοι 1. Ληστείες 2. Παραβάσεις Νομισματικές 1. Παράνομη οπλοφορία 3. Συκοφαντία 1. Πυρκαγιά δασών 1. Κατάχρηση Δημοσίων χρημάτων 1. Αρπαγή γυναικός 2. Συννενόηση μετά ληστών 3. Πειρατεία 2. Απόπειρα πληγώσεως 1. Αρπαγή χρημάτων 1. Αρπαγή σίτου 1. Ύβρεις κατά της Α.Μ.1. Αμέλεια προμηθεύσεως υπαλληλικών εγγράφων 1. Για τα αδικήματα αυτά έχουμε: 1 καταδίκη ένεκα πληγών, 2 ένεκα οπλοφορίας άνευ αδείας και 1 ένεκα κλοπής. Για κακούργημα: «Υπό του εν Χαλκίδι Δικαστηρίου κατεδικάσθη εις δεκαετήν φυλακήν ο Γεώργιος Ζακούρης ένεκα φόνου. Η δε Αναστασία Αντώναγα ένεκα διγαμίας εις χωρισμόν του δευτέρου γάμου και εις πρόστιμον 40 δραχμών». Στην Αντιοθωνική εξέγερση του 1834, όταν συστήθηκε έκτακτο στρατοδικείο για να δικάσει τους «αντάρτας» κι άλλους, ήταν μέλη του. Δικαστές οι Δημ. Σκορδίλης και Βασιλ. Θεαγένης (που είχε διοριστεί το Μάη του 1833). Ο επίτροπος της Επικράτειας στη Χαλκίδα Γ. Ράλλης διορίστηκε Εισαγγελέας (σήμερα θα τον λέγαμε Επίτροπο) και καθήκοντα γραμματέα ανάλαβε ο Γραμματέας του Δικαστηρίου Χαλκίδας Γ. Ισχομάχος. ΘΑΝΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΔΙΚΕΣ Τον Φλεβάρη του 1834 το Δικαστήριο της Χαλκίδας έβγαλε τις πρώτες του αποφάσεις καταδίκης σε θάνατο. Η πρώτη του απόφαση αφορούσε τους Κων/νο Κόντο, Γεώργιο Λήμνιο, Αναστάσιο Γιαννιώτη και Αναστάσιο Τσάμη και το αδίκημα ληστεία. Στη δεύτερη απόφαση καταδικάστηκαν για πειρατεία σε θάνατο οι: Μήτρος Καραπαρίσης, Δημήτριος Μουστάκης, Παναγιώτης Ιωάννου, Γεώργιος Αλεξανδρής, Αναστάσιος Δημητρίου, Γεώργιος Λάλιος, Λουκάς Γκόλβης και Στάμος Γεωργίου. Και Τρίτη απόφαση καταδίκασε για ληστεία και πειρατεία τον Γεώργιο Κορδόνη σε θάνατο. Έτσι βλέπουμε σ΄ ένα μήνα δέκα τρεις καταδίκες σε θάνατο για να επακολουθήσει άλλη μία τον Απρίλη κατά του Αθανασίου Χοσάδα για ληστεία και φόνο. Έξω από τις καταδίκες αυτές σε θάνατο είχαμε πάρα πολλές και σε ποινές «καθείρξεως» τόσο στη Χαλκίδα όσο και στα άλλα δικαστήρια. Οι αθρόες αυτές καταδικαστικές αποφάσεις ήταν αποτέλεσμα των λαϊκών εξεγέρσεων κατά της Βαβαροκρατίας και του γεγονότος ότι πολλοί αγωνιστές πέρναν τα βουνά και τους κυνήγησαν «ως ληστάς». Δεν είναι άσχετη, τη περίοδο αυτή και η παραίτηση του Προέδρου του δικαστηρίου Χαλκίδας Μ. Σικελιανού, ώστε να αναγκασθεί η Βαβαροκρατία να βάλει προσωρινόν πρόεδρον του τον πρεσβύτερον δικαστή και να διορίσει συμπληρωματικά τον βαβαρό Τάτεμπαχ και τον Σεπτέμβρη του 1834 τον Αριστείδη Μωραϊτίνη «αναπληρωματικόν». Την οριστική δικαστική διαίρεση της χώρας ρύθμισε το Βασιλικό διάταγμα της 19 (28) Οκτωβρίου 1834 που δημοσιεύθηκε στο 38 φύλλο της εφημερίδος της Κυβερνήσεως στις 5 Νοεμβρίου 1834. 1) Δέκα Πρωτοδικεία, ένα σε κάθε νομό και με έδρα την πρωτεύουσα του Νομού 2) Τρία εμποροδικεία (Σύρα -Πάτρα-Ναύπλιο) 3) Δύο Εφετεία (Αθήνα-Τρίπολη) και 4) Ο Άρειος Πάγος Με την έναρξη της λειτουργίας των νέων πρωτοδικείων όριζε το Διάταγμα, ότι παύουν να λειτουργούν τα δικαστήρια Ναύπλιου, Μεσολογγίου και Χαλκίδας. Για τα Ειρηνοδικεία έλεγε ότι θα μείνουν όπως ήταν. Το διάταγμα αυτό διαβάστηκε σε δύο συνεχόμενες Κυριακές στις Εκκλησίες για να λάβει γνώση ο Πληθυσμός. Το υπόγραψε η Αντιβασιλεία Άρμανσμπεργκ, Κόβελ, Έυντεκ και οι Γραμματείς (Υπουργοί) της Επικράτειας Ι. Κωλέττης, Γ. Πραίδης, Ν. Γ. Θεοχάρης, Ι. Ρίζος και Β. Λεσουίρ. Συνεπώς το σημερινό Πρωτοδικείο Χαλκίδας συστήθηκε στις 16(28) Οκτωβρίου 1834 και από τότε συνεχίζει τη λειτουργία του. Η πρώτη σύνθεση του Πρωτοδικείου ήταν: Πρόεδρος Α. Βούλγαρης Εισαγγελέας Μ. Κασσιέρης Δικαστές Γ. Πραντούνας, Γ. Νικητάδης, Δ. Παπάγος και Λεκάτης. Αντεισαγγελέας ήταν ο Φεγγαράς και γραμματέας ο Σπηλιάδης. Όσο για τους πρώτους δικηγόρους, επαναλαμβάνουμε ότι, από τους εβδομήντα πέντε δικηγόρους που είχαν διοριστεί σ΄ όλη την Επικράτεια, στο Πρωτοδικείο Χαλκίδας ανήκαν οι Παπαμανώλης, Θ. Βαλσαμάκης, Κ. Τσεπρούδης, Κων/νος Πετσάλης και Στέφανος Παπάς.