ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Τα τελευταία ευρήματα που ήρθαν στο φως, τα παλαιοντολογικά ευρήματα των Καμπιών αλλά όλα τα παλαιότερα που έχουν έρθει στο φως της επιφάνειας, μας δίνουν μια εικόνα για το πώς ήταν η Εύβοια μερικά εκατομμύρια χρόνια πριν και ειδικά την πλειόκαινο υποπερίοδο του καινωζοικού αιώνα. Ο καινωζοικός αιώνας είναι ο τελευταίος γεωλογικός αιώνας ο οποίος ξεκίνησε Το κλίμα ήταν τροπικό. Πολύ πυκνά δάση, οργιώδης βλάστηση και πολλά νερά. Ο τάπιρος αν και δεν είναι δεινός κολυμβητής ζούσε σε μέρη που υπήρχε πολύ νερό, ενώ τα μεγάλα φυτοφάγα ζώα που βρέθηκαν ζούσαν σε μέρη με οργιώδη βλάστηση, μιας και οι ανάγκες τους σε τροφή είναι μεγάλες.
ΚΕΡΑΣΙΑ
Τα ευρήματα της Κερασιάς επίσης μας δίνουν μια εικόνα για το περιβάλλον της Εύβοιας. Τα ευρήματα που έχει φέρει στο στην επιφάνεια ο καθηγητής Χ. Θεοδώρου αφορούν την μειόκαινο περίοδο(6,5εκ.-
ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Είναι ουσιαστικά το μεταίχμιο της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο άνθρωπος φτιάχνει εργαλεία και από φυγάδας γίνεται σιγά σιγά κυνηγός και με τα εργαλεία αποκτά ανωτερότητα έναντι των ζώων.
Στην Εύβοια έχουν παρατηρηθεί, καταγραφεί και μελετηθεί αδιάψευστα τεκμήρια της ανθρώπινης παρουσίας ήδη από την πρώιμη παλαιολιθική εποχή. Από όλη την Εύβοια έχουν περισυλλέγει δειγματοληπτικά πολλά εργαλεία αποκρουσμένου λίθου τα οποία βρίσκονταν επιφανειακά κοντά σε σπήλαια ή σε χαρακτηριστικές επιχώσεις του Πλειστοκαίνου, όπως ονομάζεται η γεωλογική περίοδος η οποία χρονολογείται εδώ και περίπου 1,8 εκατομμύρια χρόνια και λήγει με το τέλος της Παλαιολιθικής εποχής, δηλαδή εδώ και 10.000 περίπου χρόνια.
Τα υλικά κατάλοιπα των παλαιολιθικών ανθρώπων που έζησαν στην κεντρική Εύβοια επιτρέπουν να προτείνουμε μια χρονολόγηση στο τελευταίο τμήμα του Πλειστόκαινου και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της πρώιμης παγετώδους Wόrm, η οποία χρονολογείται περίπου εδώ και 120-40.000 χρόνια. Οι θέσεις της κεντρικής Εύβοιας εντάσσονται αβίαστα στο πρότυπο συμπεριφοράς του παλαιολιθικού νομάδα ο οποίος μην έχοντας σταθεροποιηθεί σε μόνιμες εγκαταστάσεις μετακινείται από τα πεδινά προς τα ορεινά και το αντίστροφο, ακολουθώντας την αέναη ενστικτώδη μετανάστευση των κοπαδιών από άγρια ζώα στο πλαίσιο της εναλλαγής των εποχών του έτους.
ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Τα ευρήματα αυτά χαρακτηρίστηκαν ως παλαιολιθικά όχι μόνο λόγω του γεωλογικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο βρέθηκαν αλλά και λόγω της τυπολογίας και των τεχνικών κατασκευής τους. Πρόκειται για χαρακτηριστικούς τύπους της παλαιολιθικής εποχής, κατασκευασμένους με την τεχνική της απόκρουσης, δηλαδή χτυπώντας την σωστά επιλεγμένη για τις ιδιότητές της πρώτη ύλη, τον πυριτόλιθο, με έναν κρουστήρα, που συνήθως αποτελούσε ποταμίσια κροκάλα από συμπαγέστερο και επομένως ανθεκτικότερο πέτρωμα. Από την διαδικασία αυτή παράγονταν αποκρούσματα τα οποία χρησιμοποιούνταν χωρίς περαιτέρω κατεργασία για απλές χρήσεις ή υφίσταντο δευτερογενή επεξεργασία με ένα μικρότερο κρουστήρα, ο οποίος ενίοτε ήταν ξύλινος ή οστέινος, προκειμένου να λάβουν το κατάλληλο σχήμα για πιο εξειδικευμένες και συγκεκριμένες λειτουργίες: ξέστρα για να δουλέψουν το δέρμα, γλυφίδες για το οστό ή το ξύλο, οπείς για τη διάνοιξη τρύπας κ.λ.π. Δίνουν επομένως σημαντικές πληροφορίες για τις δραστηριότητες που ασκούσε ο παλαιολιθικός άνθρωπος.(Χρήστος Ματζάνας).
ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Η περίοδος αυτή ονομάστηκε νεολιθική γιατί ο άνθρωπος άρχισε να λειαίνει τις πέτρες που χρησιμοποιούσε για την κατασκευή των εργαλείων και των όπλων του.
Στην Ευρώπη ξεκίνησε πριν 6000 χρόνια όταν το κλίμα άρχισε να γίνεται ίδιο με το σημερινό. Τα ζώα και τα φυτά εκείνη την περίοδο είναι σχεδόν ίδια με τα άγρια σημερινά. Είναι η περίοδος που ο άνθρωπος από νομάδας κυνηγός γίνεται αγρότης και κτηνοτρόφος. Μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις του ανθρώπου είναι η καλλιέργεια της γης, ενώ η εξημέρωση των ζώων του παρείχε άφθονο κρέας, γάλα και μαλλί. Με την καλυτέρευση του κλίματος ο νεολιθικός άνθρωπος χτίζει καλύβες στην ύπαιθρο και δημιουργεί μια νέα κοινωνική ομάδα ,το χωριό. Η εμφάνιση των χωριών και η κοινωνική ζωή έφερε και την αρχή του νέου πολιτισμού. Στην εμφάνιση μοιάζουν πολύ με τον σημερινό άνθρωπο ,και ειδικά στη Μεσόγειο δημιουργείται «ο αρμονικός δολιχοκέφαλος» ο οποίος θα δημιουργήσει το σημερινό τύπο «άνθρωπος ο μεσογειακός».
Νέες μεγάλες ανακαλύψεις δίνουν ώθηση και αλλάζουν εντελώς την μοίρα του ανθρώπινου γένους. Η πλίθα έδωσε ώθηση στην αρχιτεκτονική, ενώ στο τέλος της περιόδου άνθισε η γλυπτική, η μουσική και η κεραμική.
Η Εύβοια είναι γεμάτη από υπολλείματα νεολιθικών οικισμών μιας και οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές. Η συγκέντρωση αυτή των οικισμών έχει σχέση με την ύπαρξη σπηλαίων και κοιλωμάτων τους πρωίμους χρόνους. Οι ποταμοί ,οι πηγές, τα εύφορα πεδινά εδάφη που ευνοούσαν της καλλιέργειες, η πλούσια βλάστηση για την κτηνοτροφία δημιούργησαν από ότι φαίνεται πολύ κοντινούς οικισμούς σε μικρές αποστάσεις μεταγενέστερα. Δεν είναι τυχαίο που οι σημαντικότεροι οικισμοί αυτής της εποχή αναπτύσσονται στην ευρύτερη περιοχή του Πισσώνα , των Καθενών, των Ψαχνών, του Δύστου,
μέρη ακόμα και σήμερα εύφορα και γεωργικά.
Επίσης αυτή την εποχή στην Εύβοια παρατηρείται στροφή στη θάλασσα και αρχίζει η πρώτη επαφή των κατοίκων της νήσου με το Αιγαίο και την Αττική. Έντονη κινητικότητα παρατηρείται στα ανατολικά παράλια και ιδιαίτερα στην Κύμη.
Η ΜΑΝΙΚΑ
Στην περιοχή της Μάνικας, λίγο έξω από την Χαλκίδα στον δρόμο για Νέα Αρτάκη Πέντε χιλιόμετρα βορειοανατολική της Χαλκίδας στην περιοχή Μάνικα είναι η πρώτη πόλη . Η περιοχή έφτασε στην ακμή της ανάμεσα στο 2900π.Χ. έως το 2300π.Χ.και όπως φαίνεται η ανάπτυξη της οφείλεται στην κατεργασία των μετάλλων. Προκαλεί έκπληξη το μέγεθος του οικισμού ο οποίος καταλαμβάνει έκταση 800 στρεμμάτων και έχει χαρακτήρα πόλης.
Ίσως από αυτή την πόλη και την κατεργασία του χαλκού η πόλη πήρε το όνομά της.
Μεταγενέστερα αναπτύχθηκαν διάσπαρτοι οικισμοί οι οποίοι συνενώθηκαν και απετέλεσαν την πόλη της Χαλκίδας στην σημερινή της θέση.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
Η πρώτη γραπτή αναφορά στο όνομα Εύβοια γίνεται από τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους. Συγκεκριμένα γίνεται από τον Όμηρο στους στίχους της Ηλιάδας Β ΄535-542 όπου απαριθμούνται οι Έλληνες που έλαβαν μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας.
Η Εύβοια ονομαζόταν επίσης Χαλκοδοντίς από τον γιό του βασιλιά Άβαντα αλλά και Αβαντίδα από τους κατοίκους της Άβαντες, Μάκρη για την επιμήκη μορφή της , Δολίχη για το σχήμα της, Όχη από το θεωρούμενο κατά λάθος υψηλότερο βουνό της, Ελλοπία από τον Ελλοπέα γιό του Ίωνα, Διακρία από τα Διάκρια όρη όπως ονομαζόταν η οροσειρά της Δίρφης.
Οι Ενετοί την ονόμαζαν Νεγρεπόντε και οι Τούρκοι Εγριμπόζ.
ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ
Σαν πρώτοι κάτοικοι της Εύβοιας όπως και σε όλη την Ελλάδα, θεωρούνται οι Πελασγοί. Με την λέξη Πελασγοί αναφέρονται όλοι οι Πρωέλληνες και η εποχή που έζησαν βρίσκεται ακόμα στο χώρο του μύθου και της αμφισβήτησης.
Μία λογική εξήγηση αν σκεφθούμε ότι σε αυτό τον χώρο κάποιοι ζούσαν χωρίς να μετακινηθούν μιας και το νησί έχει συνεχή οίκηση σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν βρεθεί από την πρώιμη παλαιολιθική περίοδο. θεωρία των Πελασγών ήταν μια ονομασία ανάγκης για τους ιστορικούς μιας και σε αυτούς περιέχονται όλα τα προελληνικά φύλα που ίσως ήταν και οι αυτόχθονες και δεν μετακινήθηκαν ποτέ. Σύμφωνα με πολλές απόψεις Πελασγοί είναι η μίξη
παλαιότερων στοιχείων που έζησαν από το 10.000 έως το 6.000 π.Χ.
ΑΒΑΝΤΕΣ
Τρομεροί πολεμιστές οι οποίοι ξύριζαν το εμπρός της κεφαλής για να μην μπορούν οι εχθροί να τους πιάνουν από τα μαλλιά και μακριά κόμη πίσω για να μην γυρίζουν ποτέ την πλάτη στον εχθρό, συνήθεια που σύμφωνα με μερικές παρακινδυνευμένες θεωρίες την πήραν από τον προηγούμενο λαό που κατοικούσαν στο νησί, Κουρήτες. Πολλοί μελετητές χαρακτηρίζουν τους Άβαντες παλαιοαιλικό φύλλο, ενώ κάποιοι άλλοι ιωνικό. Κατ’ αρχάς επικράτησαν στην μέση Εύβοια και από εκεί επεκτάθηκαν και στην υπόλοιπη πλην της Καρυστίας, όπου έμεναν οι Δρύοπες. Μετά τον Τρωικό πόλεμο εξαφανίζονται από τον χώρο της Εύβοιας. Σύμφωνα με αναφορά αποίκησαν στη Χίο και την Μ. Ασία, ενώ όσοι έμεινα εξιονίστηκαν. Κατ’ άλλους μελετητές είναι οι μελλοντικοί ιπποβότες.
ΗΣΙΟΔΟΣ ΚΑΙ ΟΜΗΡΟΣ
Για να τιμήσουν τον νεκρό βασιλιά Αμφιδάμαντα, ο οποίος έπεσε νεκρός κατά την διάρκεια του Ληλαντικού πολέμου, σε μια θαλάσσια σύγκρουση, οι γιοί του και ο αδερφός του Πανίδης οργάνωσαν προς τιμή του αγώνα μεταξύ των ποιητών Ησίοδου και Όμηρου. Στους αγώνες αυτούς νίκησε ο Ησίοδος ο οποίος αφιέρωσε το τρόπαιο της νίκης του, ένα τρίποδα, στον ναό των Μουσών στον Ελικώνα.
Η ΧΑΛΚΙΔΑ ΚΑΙ Η ΕΡΕΤΡΙΑ
Μετά τον θάνατο του βασιλιά Αμφιδάμαντα στις αρχές του 8ου π.Χ. αιώνα λήγει η βασιλεία το πολίτευμα γίνεται ολιγαρχικό και η εξουσία
περνάει στα χέρια των Ιπποβοτών των μεγάλων κτηματιών. Εκείνη την περίοδο σε συνεργασία οι δυο πόλεις αρχίζουν το πρώτο κύμα μαζικού αποικισμού.
ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ
Τον ΊΑ΄ οι Άβαντες αποίκισαν την Χίο και τα παράλια της Μ.Ασίας. Από τον 8ο αιώνα αρχίζει το μεγάλο κύμα αποικισμού στο οποίο όπως όλα δείχνουν οι δυο μεγαλύτερες πόλεις της Εύβοιας συνεργάστηκαν. Το ακρωτήριο της Παλλήνης (Κασσάνδρα) το αποίκισαν Ερετριείς. Οι Χαλκιδαίοι αποίκισαν την Σιθωνία με τριάντα αποικίες και πιο σημαντικότερη την Όλυθο. Η παλαιότερη, μυκηναϊκά χρόνια, ευβοϊκή εγκατάσταση στην Ιταλική χερσόνησο είναι εμπορικός σταθμός στο νησί Πηθικούσες . Μεταξύ του 775-750 π.Χ. ιδρύθηκε η Κύμη. Οι Κυμαίοι αποίκησαν αργότερα τα τρία νησιά που βρίσκονται στον κόλπο της Νεάπολης ιδρύοντας τις αποικίες , Καπρέα, Ποντία και την Πανδάτειρα.
Το 730 Π.χ. ίδρυσαν το Ρήγιο στην Καλαβρία στο νοτιότερο άκρο της Ιταλίας ελέγχοντας το εμπόριο στην Δυτική Μεσόγειο. Την ίδια εποχή άποικοι από την Χαλκίδα μαζί με του Κυμαίους της Καμπανίας και άλλους Ευβοείς ίδρυσαν την Ζάγκλη. Στα τέλη του Ζ αιώνα το Ρήγιο και η Ζάγκλη ίδρυσαν στις Τυρρηνικές ακτές το Ιππώνιο. Αργότερα η Ζάγκλη αποίκησε την Ιμέρα η οποία έγινε μεγάλο εμπορικό κέντρο και συναγωνίστηκε τους Καρχηδόνιους.
Τα 734 π.Χ. οι Χαλκιδείς ίδρυσαν την Νάξο στην ανατολική ακτή της Σικελίας. Έξη χρόνια αργότερα οι Χαλκιδείς της Νάξου ίδρυσαν τους Λεοντίνους και αργότερα την Κατάνη.
Αποικίες επίσης δημιούργησαν στις ακτές της Αφρικής αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο.
ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ
Η Κύμη μετέδωσε στους λαούς της Β. Ιταλίας το Χαλκιδικό αλφάβητο αλλά και την γνώση της χαλκουργίας. Η παρουσία των αποικιών έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του Δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού.
ΛΗΛΑΝΤΙΟ ΠΕΔΙΟ
Οι πηγές που τροφοδοτούν τον ποταμό Λήλα αναβλύζουν στο βουνό της Δίρφης. Στο διάβα του ο ποταμός από όπου περνάει παρασύρει μαζί του και γόνιμο έδαφος , το οποίο επικάθεται στο Ληλάντιο Πεδίο και το καθιστά ιδιαίτερα γόνιμο. Για αυτόν λοιπόν τον εύφορο κάμπο, που βρίσκεται ανάμεσα στις δυο πόλεις, έκαναν πόλεμο οι δυο ισχυρότερες πόλεις της Εύβοιας με τελικό αποτέλεσμα την καταστροφή και των δυο. Από τον πόλεμο αυτό και μετά καμία Ευβοϊκή πόλη δεν ξανασήκωσε κεφάλι.
Η πολεμική αναμέτρηση κράτησε για μεγάλο χρονικό διάστημα και όπως φαίνεται με μεγάλα διαλλείματα. Στο τέλος κρίθηκε υπέρ της Χαλκίδας με μια σύγκρουση ιππικών δυνάμεων όπου εκεί διακρίθηκε και βρήκε τον θάνατο ο Θεσσαλός σύμμαχος των Χαλκιδέων Κλεόμαχος από την Θεσσαλία. Στον πόλεμο αυτόν συμμετείχαν δυνάμεις από όλη την Ελλάδα παίρνοντας μεγαλύτερες διαστάσεις από την απλή κυριαρχία του Ληλάντιου πεδίου. Είχε σχέση και με τις αποικίες αλλά και το εμπόριο.
Ο Στράβων κάνει λόγο για λόγο για μια πολύ περίεργη συμφωνία ανάμεσα στις εμπλεκόμενες πλευρές που δείχνει και την ηρωική αντίληψη της εποχής. Οι μάχες επιτρέποντο μόνο σώμα με σώμα με σπαθιά, δόρατα ενώ απαγορεύτηκε η χρήση των τηλεβόλων όπλων όπως βέλη και σφενδόνες.
ΑΛΛΕΣ ΕΥΒΟΪΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ
Στην Βόρειο Εύβοια εμφανίζονται σημαντικές πόλεις από τα προ-Τρωικά χρόνια .Ιστιαία και Ωρεός. Πολυστάφυλος Ιστιαία αναφέρεται από τον Όμηρο, λόγω της εύφορης πεδιάδας του ποταμού Κάλλαντα (Ξηριάς) . Δυο είναι οι απόψεις για τις δυο πόλεις που αναφέρονται. Η πρώτη ισχυρίζεται ότι Ιστιαία και Ωρεός είναι η ίδια πόλη αλλά διαφορετική χρονική περίοδο ενώ κάποιοι άλλοι μιλούν για δυο διαφορετικές πόλεις. Πολύ κοντά ήκμασε και οι Αθήναι-Διάδες πόλη που σύμφωνα με την παράδοση έκτισε ο Κέκρωπας.
Η Κήρινθος αναφέρεται από τον Όμηρο στις ελληνικές που έστειλαν πλοία στην Τροία. Κοντά στην Κήρυνθο ευημέρησαν η Μεθώνη, η Τρίχη και οι Οροβίες πόλη γνωστή για το μαντείο του Σελινουντίου Απόλλωνα. Το Ελύμνιον και οι Αιγές με τον σημαντικό ναό του Ποσειδώνα.
Στην Νότιο Εύβοια η Αμάρυνθος με το ναό της Αμμαρυσίας Αρτέμυδας, πιο κάτω οι Τάμυναι και ο Δύστος, η Κύμη της οποίας η θέση παραμένει άγνωστη , η μυθική Οιχαλία. Στην Καρυστία άκμασαν η Κάρυστος τα Στύρα και ο Γεραιστός. Κάτοικοι τα Νοτίου Εύβοιας αναφέρονται οι Λέλεγες, οι Κάρες και οι Δρύοπες. Σημαντικά μνημεία στην Ν. Εύβοια τα περίφημα δρακόσπιτα άγνωστης χρήσης και κατασκευαστών.
Η ΠΑΡΑΚΜΗ
Το 510 π.Χ. η Χαλκίδα συμμαχεί με τους Λακεδαιμόνιους εναντίον των Αθηνών. Μετά την αποχώρηση αυτών από τη Αττική, λόγω εσωτερικών ερίδων της συμμαχίας, νικήθηκαν από τους Αθηναίους , οι οποίοι εγκατέστησαν 4.000 κληρούχους στο Ληλάντιο Πεδίο. Η απώλεια του Ληλάντιου πεδίου, η εξάντληση από τους πολέμους, το πέρασμα της εξουσίας στους ολιγαρχικούς παρήκμασαν εντελώς την μητρόπολη της Εύβοιας.
ΟΙ ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ
Οι Ερετριανοί , γύρω στο 500 π.Χ.ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα των συμμάχων τους Μιλησίων έστειλαν 500 άνδρες στην Μικρά Ασία για αν βοηθήσουν τους Ίωνες στη εξέγερση εναντίον των Περσών. Αθήνα και Ερέτρια μαζί έστειλαν 2000 οπλίτες. Μετά την ήττα των Ελλήνων συμμάχων στην ναυμαχία που έγινε κοντά στη Έφεσο οι Αθηναίοι γύρισαν πίσω ενώ οι Ερετριείς παρέμειναν και πήραν μέρος στην εκστρατεία των Σάρδεων όπου κοντά στην Έφεσο βρήκε τον θάνατο ο στρατηγός τους Ευακλίδης.
Το 496π.Χ. οι Πέρσες εκστρατεύουν εναντίον της Ελλάδας για να εκδικηθούν την βοήθεια των Ερετριέων και Αθηναίων στους Ίωνες της Μικράς Ασίας.
Η πόλη της Καρύστου πολιορκήθηκε και συνθηκολόγησε μετά από γενναία αντίσταση. Οι Πέρσες πλέοντας τον Ευβοϊκό καταστρέφουν την Αμάρυνθο και πολιορκούν για έξη ημέρες την Ερέτρια και την καταλαμβάνουν μετά από προδοσία . Ακολουθεί η μάχη του Μαραθώνα και η φυγή των Περσών.
Το 480 οι Ερετριείς έλαβαν μέρος στην ναυμαχία της Σαλαμίνας με επτά τριήρεις.
Στην ναυμαχία του Αρτεμησίου και της Σαλαμίνας οι Ερετριείς συμμετείχαν με επτά πλοία, οι Στυρείς με δυο και οι Χαλκιδαίοι εξόπλισαν και γέμισαν με στρατιώτες 20 πλοία που τους παραχώρησαν οι Αθηναίοι. Μετά την αποχώρηση του ελληνικού στόλου οι Πέρσες λεηλάτησαν την Βόριο Εύβοια και την Χαλκίδα. Πλοηγός τους ο Βοιωτός Σαλγανεύς τον οποίο σκότωσε ο Πέρσης ναύαρχος Μεγαβάτης όταν βλέποντας το στενό του Ευρίπου θεώρησε ότι ο πλοηγός τον οδήγησε σε αδιέξοδο.
Στην μάχη των Πλαταιών οι Ευβοείς συμμετείχαν με 400 οι Χαλκιδαίοι, με 600 οι Ερετριείς και μα ανάλογο αριθμό οι Στυρείς.
Οι Αθηναίοι μετά το τέλος του πολέμου τιμώρησαν την Κάρυστο με πυρπόληση της πόλης και επιβολή προστίμου.
Την ημέρα της νίκης της Σαλαμίνας οι Έλληνες της Μεγάλης Ελλάδας νίκησαν τους Καρχηδόνιους στην Ευβοϊκή αποικία της Ιμέρας.
ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ
Μετά τους περσικούς πολέμους η Εύβοια προσχωρεί στην συμμαχία της Δήλου η οποία σιγά σιγά γίνεται Αθηναϊκή ηγεμονία. Το 446 αποστάτησαν. Στη μάχη της Κορώνειας οι Ευβοείς ολιγαρχικοί μαζί με τους Βοιωτούς νικάνε τους Αθηναίους. Ο Περικλής επικεφαλής δύναμης 50 πλοίων και 5000 οπλιτών εκστρατεύει και υποτάσσει την Εύβοια. Το Ληλάντιο πεδίο μοιράζεται σε 2000 Αθηναίους κληρούχους. Εξορίζει τους κατοίκους της Ιστιαίας στη Θεσσαλία. Μετά την νίκη των Αθηνών γίνονται διαπραγματεύσεις για την επάνοδο των Ευβοέων στην Αθηναϊκή συμμαχία. Εκπρόσωπος των Χαλκιδέων ο πολιτικός Καλλίας.
ΠΕΛΛΟΠΟΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ(431-404π.Χ)
Ανάλογα με το ποιοι επικρατούσαν σε κάθε πόλη έπαιρναν και το μέρος των Αθηνών ή της Σπάρτης. Οι ολιγαρχικοί υποστήριζαν την Σπάρτη και οι δημοκρατικοί την Αθήνα.
Μια από τις σημαντικές αφορμές για την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου υπήρξε και η αποστασία της Χαλκιδαικής αποικίας ,της Ολύνθου.
Την Β περίοδο του πολέμου οι Χαλκιδείς, οι Ερετριείς, οι Στυρείς, οι Καρύστιοι και οι Ιστιείς, εξεστράτευσαν μαζί με τους Αθηναίους στην Σικελία επειδή πίστευαν ότι υπερασπίζονται τα συμφέροντα των αποικιών τους.
Μετά την καταστροφή στη Σικελία το 413/12 οι Ευβοείς ολιγαρχικοί ζήτησαν από τον Σπαρτιάτη βασιλιά Άγη να τους βοηθήσει να αποστατήσουν από τους Αθηναίους.
Μετά την λήξη του πολέμου δημιουργείται το Κοινό των Ευβοέων, ομοσπονδία με στενή επαφή ανάμεσα στα μέλη της.
Μετά την μάχη των Λεύκτρων οι Ευβοείς τάσσονται με το μέρος των Βιωτών. Ενάντια στους Βιωτούς τίθενται οι Αθηναίοι και οι Πελλοπονήσιοι. Στη μάχη της Μαντινείας οι Ευβοείς πολεμούν με τους Θηβαίους οι οποίοι νικούν αλλά χάνουν τον Πελοπίδα. Το ευβοϊκό σώμα εκμηδενίζεται και σφάζεται στην μάχη από τους Αθηναίους. Το 357π.Χ. ξεσπούν ταραχές σε όλες τις Ευβοϊκές πόλεις με τελική επικράτηση των δημοκρατικών και την επαναφορά της Εύβοιας στην Αθηναϊκή συμμαχία.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ
Μετά την μάχη της Χαιρώνειας το 338π.Χ. στις Ευβοϊκές πόλεις εγκαθίστανται μακεδονικές φρουρές μιας που ο Φίλιππος θεωρούσε την Εύβοια «πέδη της Ελλάδος». Περίοδο ακμής θα γνωρίσει το νησί τα χρόνια των επιγόνων όταν περάσει στην εξουσία του Δημήτριου Πολιορκητή. Ανασυστάται το κοινό των Ευβοέων και το νησί εκπροσωπείται στην Δελφική Αμφικτιονία.
ΡΩΜΑΙΟΚΡΑΤΙΑ
Οι Ρωμαίοι με πρόσχημα την καταπολέμηση της πειρατείας εγκαθίστανται στα παράλια της Ιλλυρίας και υποδαυλίζουν όλες τις αντιμακεδονικές κινήσεις.
Το 211π.Χ. Ο Φίλιππος ο Ανεβαίνει στον Μακεδονικό θρόνο. Το 215-205π.Χ. γίνεται ο πρώτος Μακεδονικός πόλεμος. Ο σύμμαχος των Ρωμαίων βασιλιάς της Περγάμου Άτταλος καταλαμβάνει τον Ωρεό μετά από προδοσία του της υπό τον Πλάτωρα μακεδονική φρουρά. Ο Φίλιππος ανακαταλαμβάνει την πόλη πολύ γρήγορα.
Κατά την διάρκεια του Μακεδονικού πολέμου ο Ρωμαίος στρατηγός Γάιος Κλαύδιος Κέντων καταλαμβάνει την Χαλκίδα και σφαγιάζει όλους τους σε ηλικία στρατεύσιμους άνδρες. Όταν ο Φίλιππος έφτασε στη Χαλκίδα ήταν πολύ αργά. Το 199π.Χ. οι ρωμαϊκές δυνάμεις του Οτίλιου Άπουλου με τον σύμμαχο τους Άτταλο κατέλαβαν τον Ωρεό ,πούλησαν του κατοίκους σαν σκλάβους και έκαναν τόσο μεγάλη καταστροφή που τρόμαξε ακόμα και η ρωμαϊκή Σύγκλητος η οποία απέσυρε τον Οτίλιο και τον αντικατέστησε με τον Φλαμίνιο. Το 198π.Χ. η Ερέτρια και η Χαλκίδα είχαν την τύχη του Ωρεού. Το 197π.Χ. ο ύπατος Τίτος Φλαμίνιος κήρυξε την ανεξαρτησία των Ελληνικών πόλεων. Οργάνωσε εκ νέου το «Κοινό των Ευβοέων», απέσυρε από την Εύβοια τις ρωμαϊκές φρουρές, συγκάλεσε συνέδριο όλων των ευβοϊκών πόλεων μιλώντας τους ελληνικά. Αυτές οι ενέργειες του είχαν σαν αποτέλεσμα την θεοποίηση του. Δυο φορές οι Ευβοϊκές πόλεις αντιτάχθηκαν στη ρωμαϊκή κατοχή. Την δεύτερη φορά ακολούθησαν τον Μιθριδάτη. Αποτέλεσμα αυτής της κίνησης ήταν η ερήμωση της Εύβοιας. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της Εύβοιας ήταν ερημότοπος και κατοικούσαν μόνο θηρία.
ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Τον 2μ.Χ. αιώνα πολλοί Ευβοείς ασπάζονται τον Χριστιανισμό ο οποίος επικράτησε έως τον 3μ.Χ.αιώνα. ο ναός του Ολυμπίου Διός καταστρέφεται συθέμελα και στη θέση του χτίζεται ο ναός της Αγίας Παρασκευής. Με το διάταγμα του Θεοδοσίου το 437μ.Χ. καταστρέφονται όλοι οι αρχαίοι ναοί και στη θέση τους χτίζονται χριστιανικοί. Το 880 ο Σαρακηνός αρχιπειρατής Οσμάν Αμπάς συντρίβεται στα τείχη της Χαλκίδας βρίσκοντας και ο ίδιος τον θάνατο.
ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ
Μετά την πτώση της Πόλης από τους Σταυροφόρους, πρώτος που καταλαμβάνει τη Χαλκίδα είναι ο Φλαμανδός ιππότης Ζακ ντ’ Αβέσν το 1204. Το 1208 μετά τον θάνατό του περνάει στην δικαιοδοσία του βασιλιά της Θεσσαλονίκης Βονιφάτου του Μομφερατικού. Το 1209 περνάει στους Ενετούς . Ο Ενετός βάιλος είχε υπο την εξουσία του όλο το νησί. Το 1260 η Χαλκίδα γίνεται έδρα του Λατινικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης.Αυτή την εποχή ανθεί στην Χαλκίδα αλλά και τον Ωρεό η εβραϊκή κοινότητα. Τα χρόνια που ενετός βάιλος ήταν ο Guiberto Dalle Carceri έδρασε και απελευθέρωσε την Εύβοια για τους Βυζαντινούς ο ιππότης Λικάριος.
ΟΙ ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ
Από τον 7ο μ.Χ. αιώνα πολλοί αλβανόφωνοι Έλληνες, μεμονωμένα ήρθαν στην Εύβοια. Το 1402 με ψήφισμα της η Ενετική γερουσία κάλεσε αρβανίτες να εγκατασταθούν στην ερημωμένη Νότιο Εύβοια. Σε αντάλλαγμα αυτοί ήταν υποχρεωμένοι να πηγαίνουν στον στρατό όποτε χρειαζόταν. Δεύτερος αποικισμός από αρβανίτες έγινε το 1452.Τους Ενετούς μιμήθηκαν αργότερα και οι Τούρκοι τον 15ο αιώνα.
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
Η ΑΛΩΣΗ
Συγκλονιστική είναι η ιστορία της άλωσης της Χαλκίδας από των Μωάμεθ τον Πορθητή. Τον Ιούνιο του 1470 εμφανίζονται στα τείχη της Χαλκίδας 300 οθωνικά πλοία και 200.000 στρατός. Στην πρόταση του Μωάμεθ Β του Πορθητή να παραδώσει την πόλη, ο Ενετός βάιλος Πάολο Ερίτζο απάντησε αρνητικά και προσβλητικά για τον Μωάμεθ. Στις 25 Ιουνίου γίνεται η πρώτη αποτυχημένη επίθεση των Τούρκων. Στις 30 Ιουνίου γίνεται η δεύτερη επίθεση η οποία στοιχίζει στους Τούρκους 30.000 νεκρούς. Οι Τούρκοι οργισμένοι κάνουν επιθέσεις στο εσωτερικό της Εύβοιας
σφάζοντας και προκαλώντας τον τρόμο. Την 12 Ιουλίου ο Μωάμεθ διατάσσει γενική επίθεση. Η πόλη εκπορθείτε και ακολουθεί σφαγή. Ο Ενετός ναύαρχος Κανάλε μένει αδρανής με τον στόλο στα Πολιτικά περιμένοντας ενισχύσεις.
ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΚΛΑΒΙΑΣ
Αμέσως μετά την κατάληψη, η Εύβοια ονομάστηκε πασαλίκι του Εγριμπόζ και χωρίστηκε σε εννέα ναχιγιέδες. Πολλές ήταν οι απόπειρες που έγιναν κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας για απελευθέρωση της Εύβοιας πνίγηκαν όμως στο αίμα. Οι κάτοικοι σιγά σιγά μαζεύτηκαν στα ορεινά για να φυλαχτούν από τους τούρκους. Στη Κεντρική Εύβοια ο Απόγκρεμος, τα Βάβουλα γιγαντώθηκαν αυτή την περίοδο. Ηρωική μορφή του αγώνα των Ευβοιωτών ο Αγγελή Γοβιός ο οποίος βρήκε τον θάνατο στη μάχη στα Βρυσάκια. Οι Τούρκοι επικράτησαν τελικά στο νησί και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την απελευθέρωση της Εύβοιας το 1833.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου