Ο Δημήτρης Σταμέλος για την Εύβοια

Ο Δημήτρης Σταμέλος για την Εύβοια Γράφει ο Αντώνης Παύλου Το Δημήτρη Σταμέλο τον γνώρισα μέσ’ απ’ το “Μακρυγιάννη” του. Φοιτητής τότε - στο Πανεπιστήμιο ήρθα σ’επαφή με τη ζωή του στρατηγού της Ρουμελιώτικης αρετής και υπερασπιστή της Ελευθερίας μας, την ώρα που “πλεκόταν αθέατο ολόγυρά μας δίκτυο, της πιο στυγνής τυραννίας” (Γιώργος Παπαστάμος, Δημήτρης Σταμέλος. Ο ερευνητής και ιστορητής του νέου ελληνισμού, Αθήνα (Πιτσιλός) 1995,18). Έμεινα στην βιβλιογραφική τεκμηρίωση του και δε χρειάστηκα πολύ χρόνο για να καταλάβω πόσο σημαντικό είναι να βρίσκεις το δρόμο σου μέσ’ απ’ τη Ρωμιοσύνη και τη μελέτη της. Έφτασαν κατόπιν στα χέρια μου - στο ίδιο μότο - ο “Κατσαντώνης” του, ο “Γεώργιος Ανδρούτσος” (ο πατέρας του Δυσσέα), οι “Πρωτοπόροι και ήρωες της Ελληνικής Δημοσιογραφίας” (μια περιδιάβαση απ’ τον Γαβριηλίδη ως το Ραμπαγά, τον Κλεάνθη, δηλαδή, Τριαντάφυλλο), ο “Θάνατος του Καραϊσκάκη” εκπληκτική η προβληματική του στην επεξεργασία των δυο ερωτημάτων :συμπτωματικο γεγονός ή οργανωμένη δολοφονία;) Το βιβλίο του “Η Δωρίδα στην Τουρκοκρατία. Συμβολή στην μελέτη του Νέου Ελληνισμού” μπορεί να θεωρηθεί για όσους το μελέτησαν - αναφέρομαι στους κριτικούς βιβλίου και ερευνητές της νεότερης ελληνικής ιστορίας, μέσ’ από τα κείμενα των περιηγητών - δρομοδείκτης στην εργασία τους (βλέπε και Δημ. Σταμέλου, Πνευματική Πορεία (1949- 1989). Εργογραφία - Βιβλιογραφία - Κριτική, Αθήνα (Πιτσιλός) 1994, 27-28, 63-66, 138-142). Άφησα τελευταία τα δύο κατ’ εξοχήν αγαπητά σ’ εμένα βιβλία του Δημ. Σταμέλου: •Λαογραφική Πινακοθήκη”. Θέματα και μορφές από τη λαϊκή λατρεία και το λαϊκό μας βίο και πολιτισμό”, Αθήνα (Πιτσιλός) 1994 (σ.σ. 303) και “Νεοελληνική Λαϊκή Τέχνη. Πηγές, προσανατολισμοί και κατακτήσεις από τον ΙΣΤ’ αιώνα ως την εποχή μας”, Αθήνα (Gutenberg) 1993 (σ.σ. 239). Ενθουσιάζουν από πλευράς θεματολογίας, πληθώρας παρουσιαζόμενου υλικού (κατά περιοχές), βιβλιογραφίας και γραπτής διατύπωσης. Ιδιαίτερα η “Νεοελληνική λαϊκή Τέχνη» θα ‘πρεπε να γίνει “σήμα κατατεθέν” όλων εκείνων που “στήνουν» εργασίες Τέχνης. Στη “Λαογραφική Πινακοθήκη» παρουσιάζει τις Γούβες της Βόρ. Εύβοιας (σ. 181), τον Κριεζώτη (σ. 129), τον Παπαδιαμάντη (σο. 294, 295), το Μωραϊτίδη (σ. 43), τη Νίκη Πέρδικα (17, 74, 137, 138), τον Γεώργιο Ρήγα (43, 44, 182), το Γιάννη Γκίκα (234), τη Σκιάθο (43, 181, 182), τη Σκύρο (17,734, 137) και τις Σποράδες (γενικά, σ. 85). Στο βιβλίο του “Νεοελληνική λαϊκή Τέχνη” παρουσιάζει τη λαϊκή ζωγραφική, ξυλογλυπτική, υφαντική, κεραμική, κεντητική της Κύμης (166, 173), της Λίμνης (63: ωραιότατη η φωτογραφία ξυλογλυπτικής), της Στενής (173), της Χαλκίδας (128, 140,172), της Αγ. Άννας (105), της Σκύρου(52,60, 66, 92, 93-93, 107, 154, 155, 157, 162,222), της Αιδηψού (105), της Ιστιαίας (172),της Οξυλίθου (1730, της Σκιάθου (109, 173), της Σκοπέλου(62, 154, 155, 156, 157,160), της Αλοννήσου (62). Επίσης δίνει στοιχεία για τους: Κώστα Φαλτάϊτς (17-18, 28, 33, 48, 52, 104, 171), Μάνο Φαλτάϊτς (66), Αλέξ. Παπαδιαμάντη(142), Αλέζ. Μωραϊτίδη (40-42) και Γ. Γκίκα (56, 145, 146) και τη συνεισφορά τους στη λαϊκή τέχνη). Ακάματος ιστοριοδίφης, εκφραστής του πόνου της Ρωμιοσύνης, λαμπρός αφηγητής και ιστορητής του βίου μεγάλων μορφών της Εθνεγερσίας μας (και τόσους άλλους άλλους χαρακτηρισμούς θα μπορούσαμε να προσάψουμε στο Δημ. Σταμέλο, όπως σημειώνει προγενέστερα ο Γ.Παπαστάμος, ό.π., 121) ο ερευνητής Δημήτρης Σταμέλος,