 |
| Άποψη της ανατολικής εισόδου του μικρού σπηλαίου Εφτακόνακων Μακρυκάπας. |
ΣΠΗΛΑΙΟ ΕΦΤΑΚΟΝΑΚΩΝ ΣΤΗ ΜΑΚΡΥΚΑΠΑ ΜΕΣΣΑΠΙΩΝ
Εργαστήρια κατασκευής παλαιολιθικών λίθινων εργαλείων κατά την Κάτω, Μέση και Άνω Παλαιολιθική εποχή Ο εντοπισμός των δύο πλούσιων καταλοίπων κατασκευής λίθινων εργαλείων στη Φανερωμένη και το Βολέρι Νέας Αρτάκης, με ώθησε το 1979 στην αναζήτηση και άλλων εργαστηρίων κατασκευής
εργαλείων, καθώς αναζητούσα ίχνη δραστηριοτήτων παλαιότερων ειδών ανθρώπων στην Εύβοια, με τη βοήθεια του συζύγου μου Γιώργου Μίχα και φίλων. Tα σιδηρονικελιούχα μεταλλεύματα συνδέονται με πυριτόλιθους (τσακμάκια κοινώς). Οι τελευταίοι αποτελούσαν - λόγω της ιδιαίτερης σκληρότητάς τους - κατάλληλη ύλη για ανθεκτικά στη χρήση εργαλεία, όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενη συνέχεια. Αναζήτησα θέσεις στην Κεντρ. Εύβοια, που συνδύαζαν άφθονους πυριτόλιθους με παρουσία νερού (σαν πηγή ζωής και θηραμάτων) και ει δυνατόν σπηλιά (καταφύγιο). Εκεί υπέθετα ότι υπήρχαν περισσότερες πιθανότητες να βρω ίχνη παλαιών ειδών ανθρώπων… Φίλοι γεωλόγοι και κάτοικοι από την Κεντρική Εύβοια που συζήτησα μαζί τους για το τι αναζητούσα, μου υπέδειξαν μια σπηλιά: «Πήγαινε στα Εφτακόνακα Μακρυκάπας. Ίσως εκεί …». Άνοιξη του 1979, όντας έγκυος στον δεύτερο γιό μου, βρεθήκαμε με φίλους στη Μακρυκάπα, που απέχει 15 χλμ. από τη Νέα Αρτάκη, στα ανατολικά. Στην σπηλιά του λόφου των Εφτακόνακων, αλλά και σε όλη την έκταση που απλώνεται από αυτήν μέχρι τις όχθες του ποταμού που διασχίζει την κοιλάδα στις βάσεις του λόφου, παρατηρούσα στην επιφάνεια του εδάφους, διάσπαρτα εργαλεία και κατάλοιπα από την επεξεργασία των τοπικών πυριτόλιθων για κατασκευή λίθινων εργαλείων (Σαραντέα Ε. 1985). Η σπηλιά είναι μικρή, διαμπερής, με είσοδο από την ανατολική και μια άλλη, από τη δυτική της πλευρά. Σε ελάχιστη απόσταση από τις εισόδους εντοπίστηκαν ημιτελείς χειροπελέκεις (εικ. 2), διαφορετικών τύπων των χειροπελέκεων της Νέας Αρτάκης. Βρέθηκαν επίσης νεώτερης τυποτεχνολογίας εργαλεία και πυρήνες, Μέσης Παλαιολιθικής. (Mατζάνας Χ. 2024). Όλα αυτά τα τέχνεργα είχαν κατασκευαστεί από τους τοπικούς καστανοκόκκινους πυριτόλιθους. Η κλίση του εδάφους είναι μεγάλη, αναστατωμένη από την καλλιέργια και την έντονη διάβρωση. Εν τούτοις, 250 μ. περίπου χαμηλότερα από τη σπηλιά, ίχνη από θραύσματα υποδηλώνουν στη θέση αυτή, εργαστήριο επεξεργασίας πυριτόλιθων Μέσης Παλαιολιθικής εποχής. Λιγοστά εργαλεία από οψιδιανό (οψιανό) και μαύρο πυριτόλιθο δηλώνουν παρουσία ανθρώπων και σε νεότερες εποχές Λίθου. (Gkioni M. 2008). Θέση εύφορη, με πλούσια βλάστηση και σπήλαιο που δεσπόζει στην περιοχή, με ποτάμι που θα χρησίμευε ως πηγή νερού για ανθρώπους και ζώα, με το πλεονέκτημα της ύπαρξης πρώτης ύλης - κατάλληλης για κατασκευή ανθεκτικών εργαλείων - η περιοχή Μακρυκάπας θα πρέπει να προσήλκυε πλήθος κυνηγών και νομάδων από την Κάτω Παλαιολιθική εποχή (παλαιότερη των 120.000 χρ. Τελευταία υποστηρίζεται ότι η εποχή αυτή ίσως ξεπερνά τα 200.000 χρ. πριν το παρόν), έως και την Νεολιθική εποχή. Πρόκειται για περιοχή με συνεχή παρουσία ανθρώπων και μάλιστα διαφορετικών ειδών ανθρώπων. (Σημ.: Υπενθυμίζουμε ότι οι χρονολογήσεις των επιφανειακών εργαλείων εκτιμώνται με βάση, κατά κύριο λόγο, την τυπολογία, την τεχνολογία λάξευσης, τα μεγέθη τους και σε σύγκριση με στρωματογραφημένα, χρονολογημένα ευρήματα σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή). ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Gkioni Μ., The Palaeolithic Settlements in Greece: Face to Face with a New Unstable Environment. Man and mountains: Palaeogeographical and Archaeological perspectives. Edited by Tomasz Kalicki, Bartłomiej Sz. Szmoniewski. Studies of the Institute of Geography UJK, Kielce 17, 2008, 23-31, σ. 26. Mατζάνας Χ., «Οι παλαιολιθικές λιθοτεχνίες της Νέας Αρτάκης Εύβοιας και της ευρύτερης περιοχής της , «Αρχαιολογικόν Δελτίον», τ. 73-75 (2018-2020), Αθήνα, 2024, 1-160, σ. 153. Σαραντέα-Μίχα Ε., Εργαστήρια κατασκευής παλαιολιθικών εργαλείων στην περιοχή σπηλαίου Εφτακονάκων Μακρυκάπας στην Εύβοια, Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών, 1985, 18 (1-2): σ. 81-85. Εικ. 2. Σχέδια ημιτελών χειροπελέκεων και ενός αιχμηρού εργαλείου (είδος τρίεδρου;) κατασκευασμένων από τοπικούς πυριτόλιθους, που εντοπίστηκαν σε μικρή απόσταση από τις δύο εισόδους του μικρού σπηλαίου Εφτακόνακων Μακρυκάπας, Κεντρ. Εύβοιας. |
| Σχέδια ημιτελών χειροπελέκεων και ενός αιχμηρού εργαλείου (είδος τρίεδρου;) κατασκευασμένων από τοπικούς πυριτόλιθους, που εντοπίστηκαν σε μικρή απόσταση από τις δύο εισόδους του μικρού σπηλαίου Εφτακόνακων Μακρυκάπας, Κεντρ. Εύβοιας. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου