( Κάθε Μνημείο κι΄από μια ιστορία )
Γράφει ο Δημήτρης Αποστόλου - « Ελύμνιος »
Ένα μικρό έντεχνο οδοιπορικό στα Δημόσια Μνημεία της Πρωτευούσης του Δήμου μας Λίμνης, με συνοπτικά στοιχεία του κάθε Μνημείου...με συνοπτικά « στοιχεία ταυτότητος » του κάθε καλλιτέχνη...κι΄από μια ιστορία που διαφορότροπα κάθε φορά, συνδέεται με το καλλιτέχνημα, ή το Μνημείο...
« Σε κλαίει λαός! Πάντα χλωρό να σειέται το χορτάρι / στον τόπο που σε πλάγιασε το βόλι...ώ παλικάρι!..» - Κωστής Παλαμάς.
« Μήνυμα στέλνουν οι πρώτοι νεκροί!..» -. Αλ. Παναγούλης - Μ. Θεοδωράκης.
Και νάτοι οι πρώτοι Λιμνιώτες νεκροί του πρώτου ( 1912 ) και του δεύτερου ( 1913 ) Βαλκανικού Αγώνα - πέντε τους κι΄όλας - να αποθανατίζονται Μνημειακά σε εντοιχισμένη γωνιακή αναθηματική πλάκα στον περιαύλιο τοίχο της Κεντρικής Εκκλησίας της « Παναγίας Λιμνιάς », ως « Αποθανόντες Υπέρ Πατρίδος »... Το αναθηματικό τούτο ενεπίγραφο πρώτο Μνημείο...υπήρξε προάγγελος του επιβλητικού Επιτύμβιου που θ΄ακολουθούσε...μέχρι την δεκάχρονη συνέχεια του Πολέμου ως την - αλίμονο! - καταστροφή της Σμύρνης του 1922...κι΄ύστερα ως τους ηρωικούς του Αλβανικού Μετώπου Αγώνες στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο...κι΄αλίμονο πάλι! - ως τους αγώνες του τραγικού Εμφυλίου!.. Πρωταρχικά, στα μεσοπολεμικά χρόνια από του 1928-1936, το Επιτύμβιο στήθηκε στην μικρή Πλατεία έμπροσθεν του Δημαρχείου ( εκεί που σήμερα βρίσκεται το « Μνημείο Εθνικής Αντίστασης » - ( ομοίως και η μετονομασθείσα Πλατεία ) - και μεταφέρθηκε πολύ αργότερα στην Κεντρική Πλατεία της πόλης, όταν ο χώρος του λεγόμενου « Παζαριού » πήρε πλέον την όψη αξιοπρεπούς Πλατείας και την ονομασία από του μεταφερθέντος Επιτύμβιου « Ηρώου », ως Πλατεία « Ηρώων » ( αλλά και μνήμης του παλαιού Δημάρχου Γεωργίου Κεχριώτη ). Τον χώρο της Πλατείας, θα τιμήσουν και θα στολίσουν αργότερα ο υψηλός Τύμβος με την προτομή του Ελύμνιου Στρατηλάτη Αγγελή Νικολάου - « Γωβιού » και οι δυό προτομές των διάσημων αντιστασιακών Κώστα Καραγιώργη και Κώστα Γαμβέτα, ως θα αναφερθώ ξεχωριστά σε κάθε προτομή, σε προσεχή μου δημοσιεύματα...
Μνημείο πεσόντων - το « Ηρώον »
Βρίσκεται στην δυτική πλευρά της Πλατείας « Ηρώων - Γεωργίου Κεχριώτη » της Λίμνης. Χρονολογία κατασκευής, φέρεται το 1933. Και είναι μαρμάρινη στήλη νεοκλασικής νοοτροπίας με αετωματική απόληξη, διαστάσεων 2,70μ. ύψος, 1,60 μ. πλάτος, με γλυπτή παράσταση στέφανου δάφνης στην θέση του τυμπάνου του αετώματος. Στην μπροστινή πλευρά υπάρχουν εγχάρακτα τα 24 ονοματεπώνυμα των Ελυμνίων πεσόντων στην διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων και του Πρώτου Παγκόσμιου ( 1912 - 1922 ). Στην πίσω πλευρά - ομοίως εγχάρακτα - 5 ονόματα πεσόντων κατά την έναρξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου ( 1941-1942 ) και 6 ονόματα πεσόντων κατά την διάρκεια του ατυχούς « Εμφυλίου Πολέμου » ( 1947-1949 ). ( Να σημειώσω, πως η καθολική - ευρεία αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, δεν ήταν υπαρκτή τα χρόνια εκείνα για τις αριστερές οργανώσεις ( ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ) και οι πεσόντες του ΄47-΄49 ανήκαν στις δυνάμεις και μόνον του Εθνικού Στρατού. Το κενό, θα συμπληρωνόταν πολύ αργότερα, όταν το « Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης » της Λίμνης ( 1989 ) στήθηκε στον παραλιακό χώρο έμπροσθεν του Δημαρχείου - όπως στο προηγούμενό μου δημοσίευμα ( 2 ) και περιέγραψα ).
ΤΟΙΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙΣ!..
Παρ΄ότι το « δάφνινο » γλυπτό στεφάνι του αετώματος του Μνημείου, προσδίδει στο Επιτύμβιο την καλλιτεχνική του αισθητική και η στήλη αποτελεί δημιούργημα ασφαλώς κάποιου μαρμαροτεχνικού εργαστηρίου, εκείνο που γνωρίζουμε είναι το αναγραφόμενο στην κλιμακωτή βάση του Μνημείου :
ΕΝΩΣΙΣ ΕΦΕΔΡΩΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ ΛΙΜΝΗΣ - ΤΟΙΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙΣ
Να σημειωθεί πως η Ένωσις αυτή υπήρχε κατά τα μεσοπολεμικά έτη 1931 - 1936, την δε Σημαία της - δωρηθείσα στο Ιστορικό & Λαογραφικό Μουσείο της Λίμνης - φροντίσαμε τότε να εκθέσουμε στον Προθάλαμο του Μουσείου - όπως και παραμένει ως σήμερα - με ένα σταμπωτό αστέρι, ως ένδειξη ίσως τιμής ή συμμετοχής σε εκστρατεία και πραγματοποιηθείσα ποτε ανδραγαθία...
« Όλο το λούκι στην πρώτη γραμμή! »...Ν. Τσιφόρος
Φθάσαμε αισίως ( και μια που μιλάμε για « Ηρώα » - ενδόξως ), στη « μια ιστορία » που καθιέρωσα εξ΄αρχής, να συνοδεύει το κάθε Μνημείο...Αλήθεια! εδώ το δίλημμα γίνεται ρίσκο επιλογής... ανάμεσα σε πληθώρα...πολλών!.. Να μιλήσω για τον Λιμνιώτη Λοχία που πολύχρονα ανάλωσε την θητεία του στους Βαλκανικούς εκείνους Πολέμους, βραβευθείς με υψηλά Χαριστεία Τιμής στον κρότο των κανονιών...κι΄ύστερα τα παράδωσαν οι δικοί του - βουβά πλέον εκθέματα - στην απόλυτη σιγαλιά του Μουσείου!.. Να μιλήσω για τους συμπατριώτες μας νικητές του Αλβανικού έπους...που μετά την εισβολή των σιδερόφρακτων Γερμανών... επιστρέψαν μετά βασάνων οδοιπορικώς πίσω στην Λίμνη!..μιμούμενοι εκείνους τους προγενέστερους του 1919 που απ΄την Οδησσό της Κριμαίας της τότε επαναστατημένης Ρωσίας, επιστρέψαν στην Λίμνη πεζοί!..Ή πάλι θα μπορούσα να εντοπίσω στα σύνορα έναν πασίγνωστό μας Λιμνιώτη - ( επώνυμο αυτή τη φορά ) - τον Νίκο Τσιφόρο - 33ο Σύνταγμα Φλωρίνης, 6ος Λόχος πολυβόλων, Αλβανία - « όλο το λούκι ( λέει ) το ΄φαγα στην πρώτη γραμμή! »...
Στην πρώτη γραμμή!..
Στην πρώτη γραμμή θα σταθώ και πάλι...όμως τώρα στο πεσόν ηρωικό παλικάρι που αναγράφεται στο « Ηρώον » και που η Μοίρα η Άτροπος - αυτή η ψαλιδοκόφτρα του νήματος της ζωής - έπεξε το μακάβριο ρόλο της!..
« Με το χαμόγελο στα χείλη » το Λιμνιωτόπουλό μας, υπερασπιζόταν με τους λοιπούς συμπολεμιστές τα πατρώα εδάφη. Μέχρι που ανατρίχιασε το τοπίο η σφυριγματιά της σφαίρας... και το παλικάρι μας έπεσε άπνευστο, βάφοντας κατακόκκινο το σάβανο του χιονιού... Τώρα οι συμπολεμιστές, όπως - όπως, σκάβουν τον λάκκο. Με σανίδια που βρέθηκαν, αυτοσχέδια φιάχνουν ένα σταυρό...Το κρεμάμενο πάνω του κράνος ταλαντεύεται στο παγερό φύσημα του αγέρα...Το ρέκβιεμ παίχτηκε...« κι΄η Μοίρα ό,τι θέλει ας πει! »...Κι΄όχι μόνο να ΄πει, αλλά και να πράξει!..Γιατί να! μια τώρα ομοβροντία κι΄ένας απειλητικός βόμβος, φέρνει τον εχθρικό όλμο...ακριβώς!.. πάνω στον ταφικό χιονισμένο σωρό!..Ένας βαθύς κρατήρας θα ανοιχθεί...ένας ανεμοσίφουνας από χιόνι και λάσπη θα υψωθεί... κι΄απ΄το νεκρό ήρωά μας δεν θα μείνει...ούτε η σκόνη της παρασκόνης του!..
Επιμύθιον...
Ο θείος Πλάτων, δεν ήτανε ποιητής. Ήταν φιλόσοφος...που ασχολήθηκε όμως ικανά και με την ποίηση...Και να σε μια δική μου εκδοχή και μεταφορά, τι θα΄γραφε κάτω απ΄το αφιέρωμα « ΤΟΙΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙΣ » στο « Ηρώον » των πεσόντων της Λίμνης :
« Ευβοίης γένος εσμέν Ελυμνιακόν, άγχι δε Ιλλυρίων κείμεθα...φεύ, γαίης όσσον αφ΄ημετέρης! »...
« Απ΄το Ελύμνιον της Ευβοίας κρατά η γενιά μας, αλλά μας θάψανε εδώ πάνω στην Αλβανία... Αλίμονο! Πόσο μακριά απ΄την πατρίδα! »...
Δ.Α. - « Ελύμνιος »
Σημείωση :
α ). Δύο μεσότιτλοι και μια Πλατωνική ρήση ερανίσθηκαν από στίχους των Κωστή Παλαμά και Αλ. Παναγούλη-Μίκη Θεοδωράκη, ενώ η τελευταία από την « Μουσική μέσα στο χρόνο » του Γιώργου Παπαστάμου.
β ). Τα Μετάλλια Πολεμικών Υπηρεσιών κ.α. ενθυμήματα του τιμηθέντος Λοχία Δημητρίου Μανδανικιώτη, παρέδωσε ( εξ΄ίσου τιμητικά ) στο Μουσείο της Λίμνης το 2024 ο εγγονός του - ελλόγιμος συγγραφεύς - κ. Δημήτριος Καραγιάννης.
Πηγές : Προσωπικό Αρχείο Δ.Α. - Απογραφικά Δελτία ( παλαιάς ) Νομαρχίας - Φάκελοι Δημοτικού Λαογραφικού Μουσείου Λίμνης - Πληροφορίες παλαιών Λιμνιωτών - Εγκυκλοπαίδειες - Διαδίκτυο - ΑΙ κ.α.
Στην φωτογραφία : Λεπτομέρεια από το « Ηρώον » Λίμνης - Ανάγλυφο Στεφάνι φυλλοφόρου Δάφνης - Επιστέφει δοξαστικά η Γαλανόλευκη! ( Η φωτό - της Ανθής Αποστόλου ).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου