Η ΕΥΒΟΙΑ ΣΤΑ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΤΟΥ TUROT (1898)

Η ΕΥΒΟΙΑ ΣΤΑ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΤΟΥ TUROT (1898) ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ Γεγονός είναι ότι ο ατυχής πόλεμος του 1897 παραμένει άγνωστος στο πλατύ κοινό. Ελάχιστοι, ασχολούμενοι με τη νεότερη ελληνική ιστορία, διέκριναν την επισώρευση των δεινών που επέφερε στην Ελλάδα κατά τα τέλη του Ι9ου αιώνα. Διέκριναν, όμως, και τις θετικές του επιπτώσεις, επειδή έγινε η αιτία να δημιουργηθούν οι νέες εκείνες πολιτικές και ηθικές δυνάμεις π ου με νέες αρχές, ρεαλισμό και έργα ξέπλυναν τη ντροπή της ήττας, εξαφάνισαν τα δεινά της εσωτερικής παράλυσης και οδήγησαν την Ελλάδα στην αναγέννηση και την αναδημιουργία. Ο Henri Turot επισκέφθηκε την Ελλάδα στις αρχές του 1897 με την ιδιότητα του ανταποκριτή του γαλλικού περιοδικού “Le Tour du Monde” και παρέμεινε στη χώρα μας τρισήμιση περίπου μήνες, παρακολουθώντας από κοντά πολλά από τα γεγονότα της Κρητικής εξέγερσης και του Ελληνοτουρκικού πολέμου. O Turot είναι σπουδαίο ς αφηγητής, ευσυνείδητος και αντικειμενικός ρεπόρτερ, Πάνω απ’ όλα όμως είναι φιλέλληνας. Πονά την Ελλάδα και το λαό της. Θλίβεται βαθιά για τις σφαγές, τις καταστροφές, τις ήττες, τις ταπεινώσεις που ακολούθησαν. Γι’ αυτό και επιτρέπει στον εαυτό την ειρωνεία και την κριτική: γιατί πηγάζουν από την πραγματική του αγάπη για την Ελλάδα. Παράλληλα, θαυμάζει τις ομορφιές του ελληνικού χώρου, την εγκράτεια και γενναιότητα του ελληνικού λαού, τις ελληνικές συνήθειες, το λαϊκό χορό και το τραγούδι. Το έργο του Τurot «L’ insurrection cretoise et la gueerre Greco-tyrque» (: Η Κρητική Επανάσταση και το Ελληνοτουρκικός πόλεμος) δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο γαλλικό περιοδικό «Le Tour du Monde», του οποίου - προείπαμε - ήταν ανταποκριτής, λίγους μήνες μετά τα γεγονότα που περιγράφει. Συγκεκριμένα, τον Ιανουάριο του 1898. Το ίδιο έτος, το έργο εκδόθηκε και αυτοτελώς απ’ τον Hachette, τον εκδότη του περιοδικού αυτού. Το κείμενο ζωντανεύουν πολλές φωτογραφίες, σχέδια και χάρτες που συνόδευαν τις εντυπώσεις του συγγραφέα από την πρώτη έκδοσή του. Κυκλοφόρησε σε ελληνική μετάφραση της Λοίσκας Αβαγιάνου και πρόλογο - σχόλια της Ελένης Διακάκη από τις εκδόσεις “Ειρμός” (σειρά: κείμενα για το Νεότερο Ελληνισμό), Αθήνα 1991. Επιστρέφοντας ο Turot από την Κρήτη, βλέπει την Αθήνα να ετοιμάζεται για πόλεμο και τον διάδοχο Κωνσταντίνο να αναχωρεί ως αρχηγός του στρατού, μέσα σε ενθουσιώδη ατμόσφαιρα για τα θεσσαλικά σύνορα. Για τους λόγους αυτούς κρίνει πως η θέση του είναι το μέτωπο. Το ταξίδι του (αναχώρησε με πλοίο απ’ τον Πειραιά στις 23 Μαρτίου 1897) στο Βόλο είναι μαγευτικό και καθόλου πληκτικό. Απολαμβάνει τους εθελοντές που συνοστίζωνται στη γέφυρα του πλοίου και διασκεδάζουν πίνοντας και χορεύοντας αλλά και τις φυσικές ομορφιές των τόπων που συναντά, στη διάρκεια του ταξιδιού του. Δεν ξεφεύγει της περιγραφής του η Χαλκίδα και οι Ευβοϊκές ακτές (124, 126- 127). Ακολουθεί το απόσπασμα: “[...] μπαίνουμε στο μακρύ φυσικό δίαυλο που χωρίζει την Αττική από το νησί της Εύβοιας. Οι παραλίες, όμορφες παρά τη γύμνια τους, διαγράφονται, με ασύγκριτη καθαρότητα πάνω στο γαλάζιο φόντο του ουρανού. Καμμιά βλάστηση δεν έρχεται να θολώσει την ακρίβεια των γραμμάτων ούτε να αλλοιώσει τις εκπληκτικές εντυπώσεις που προκαλεί το φώς, την ώρα που οι ακτίνες του ηλιοβασιλέματος πέφτουν κατευθείαν πάνω στο γυμνό έδαφος Τα πράσινα λιβάδια, οι δασωμένοι λόγοι, τα βαθύσκια δάση έχουν τη γοητεία τους. Μια γοητεία όλο γλυκύτητα και γαλήνη. Τα αυστηρά και βραχώδη βουνά, που δίχως ένα τόσο δα χορταράκι, δίχως το παραμικρό δεντράκι, ξαπλώνουν τεμπέλικα στον ήλιο, με τα πόδια τους να βρέχονται από τα ειρηνικά γαλάζια κύματα του Αιγαίου, έχουν την ιδιαίτερη, τη δική τους ομορφιά που πολύ γρήγορα μαθαίνεις να την αγαπάς. Το τριαντάωρο ταξίδι δεν είναι καθόλου πληκτικό, τη στιγμή μάλιστα που στη γέφυρα του πλοίου συνωστίζονται πάνω από χίλιοι εθελοντές[...]. Υπάρχει μια ακράτητη ευθυμία. Τίποτα δεν φέρνει στο κέφι τους Έλληνες εθελοντές, όσο η κίτρινη ρετσίνα όπου την πίνουν χωρίς ποτήρια από τεράστια μπουκάλια με μεγάλες κοιλιές. Αναμφίβολα οι Έλληνες δεν είναι καθόλου μέθυσοι. Αντίθετα, ένα από τα μεγαλύτερα προτερήματα τους είναι η εγκράτεια. Αλλά τι τα θέλετε; Δεν φεύγεις κάθε μέρα για πας στον πόλεμο και είναι πολύ φρόνιμο να εξυμνείς προκαταβολικά τα μελλοντικά σου κατορθώματα. Ίσως οι τουρκικές σφαίρες να μη σε άφηναν να γιορτάσεις αργότερα [...]. Λίγο πιο πέρα, μερικοί εθελοντές χορεύουν πιασμένοι χέρι - χέρι ένα είδος χορού που εκτελείται αργά με ευλύγιστα σπασίματα της μέσης. Σε μιας άλλης ομάδα, ένας τραγουδιστής καθισμένος κατάχαμα οκλαδόν, τραγουδά ένα κλέφτικο τραγούδι, μια μακρόσυρτη μελωδία με ακαθόριστο ρυθμό και περίεργα γυρίσματα, κάπως παρόμοια με τις ιδιόμορφες αλλά πιο απλές μελωδίες που είχα ακούσει κάποτε στα μακρινά χωρία των Ριβιέρ - ντι - Σιντ (: παλαιά ονομασία των περιοχών της Γουινέας). Αλλά να η Χαλκίδα, μια πολύ χαριτωμένη μικρή πόλη, χτισμένη στο σημείο, όπου η διώρυγα στενεύει τόσο πολύ που οι δύο παραλίες συνδέονται με μια κινητή γέφυρα. Στο πάνω μέρος της δεσπόζει το κάστρο (ή φρούριο) που τα οδοντωτά τείχη του διαγράφονται κατάλευκα στο γαλάζιο ορίζοντα. Το πλοίο μας συνεχίζει την πορεία του, ενώ ο κόσμος διαδηλώνει στους δρόμους και οι εθελοντές μας, σκαρφαλωμένοι στα κατάρτια, ανεμίζουν τα καπέλα τους. Και πάλι “ζήτω”, πυροβολισμοί στον αέρα, φωνές και θούρια, ώσπου τελικά η Χαλκίδα και το λευκό της φρούριο χάνονται από τα μάτια μας [...].  Αντώνης Παύλου