ΙΧΝΗ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΩΝ ΕΙΔΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΣΤΗΝ (9η,τελευταία συνέχεια)

Είδη ανθρώπων και ανθρωπιδών που έζησαν στην Ελλάδα - και στην Εύβοια. Λεπτομέρειες από 13 αναπαραστάσεις ολόσωμες, σε ανθρώπινο μέγεθος, από την ζωγράφο Εύη Σαραντέα, για το Μουσείο Ν. Αρτάκης. Επάνω αριστερά: Ηοmo neanderthalensis (έζησε μεταξύ 200.000 - 35.000 χρ. πριν το παρόν περίπου. Επάνω δεξιά: Πρώιμος Νεάντερταλ. Έζησε πριν 300.000 χρ. περίπου (αναπαράσταση από το κρανίο των Πετραλώνων Χαλκιδικής). Κάτω δεξιά: Ουρανοπίθηκος ο μακεδονικός (ημιόρθιος), έζησε μεταξύ 11 και 9 εκατομμυρίων χρόνων πριν. Κέντρο κάτω: Homo erectus (άγνωστου ζωγράφου). Κάτω αριστερά: Αυστραλοπίθηκοι από ανατολική Αφρική.

Εύη Σαραντέα(9η,τελευταία συνέχεια)

Τα κείμενα δημοσιεύτηκαν πρώτη φορά στην Καθημερινή Εύβοια

ΠΩΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΜΟΥΣΕΙΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ ΤΑ ΙΧΝΗ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΩΝ ΕΙΔΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ;

Επί Νομαρχίας Αθ. Μπουραντά και επί δημαρχίας Τηλ. Χατζηγιαννακέρη, το 1999, αποφασίστηκε -και υλοποιήθηκε- η διαμόρφωση 145 τετρ. μέτρων στο Δημαρχιακό Μέγαρο της Ν. Αρτάκης, με σκοπό την δημιουργία Μουσείου Παλαιολιθικής. Η προσπάθεια υποστηριζόταν ανέκαθεν, και έμπρακτα, από την πρώην Προϊσταμένη Εφ. Α. Ευβοίας αείμνηστη Εβη Τουλούπα, με την σύμφωνη γνώμη της τότε Διευθύντριας του ΥΠΠΟ Βιβής Βασιλοπούλου και της τότε Προϊσταμένης Εφ. Α. Ευβοίας Αμ.

Καραπασχαλίδου. Γνώριζα ότι η Ε. Σακελλαράκη, πρώην προϊσταμένη, είχε εντελώς αντίθετη γνώμη. ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΔΥΟ ΕΤΩΝ, και προετοιμασία 22 (είκοσι δύο) προθηκών από την ομάδα ειδικών επιστημόνων, ο επόμενος Δήμαρχος Α. Πρατσόλης, το 2008, παρέδωσε τον μουσειακό χώρο για άλλη χρήση, χωρίς να μας… ειδοποιήσει! Αργότερα πληροφορήθηκα ότι υπήρχε ομάδα αρχαιολόγων του ΥΠΠΟ, που ήταν αντίθετη με την ίδρυση Μουσείου στην Ν. Αρτάκη. Για να παρουσιαστεί κάτι ανώτερο, στο αδιαμόρφωτο ακόμη Διαχρονικό Μουσείο Αρέθουσας, όπως υποστήριζε. Πως παρουσιάζεται λοιπόν, σήμερα η Παλαιολιθική εποχή της Εύβοιας, στο Διαχρονικό Μουσείο Αρέθουσας; Τα 145 τ. μ. με τις 22 προθήκες του Μουσείου Ν. Αρτάκης που ετοίμαζε η διεπιστημονική ομάδα ειδικών, με Εκθεση όλης της Συλλογής μου τοπικών λίθινων εργαλείων, αυτό το πλούσιο σε πληροφορίες υλικό, «συρρικνώθηκε» σε μια προθηκούλα, διαστάσεων μόλις περίπου 0,50 Χ 0,50 εκ., με τον γενικό και αόριστο τίτλο «Παλαιολιθικά». Στην προθηκούλα εκτίθενται όλα κι όλα…12 μικρά πυριτολιθικά εργαλεία, χωρίς κ α ν α ν α φ ο ρ ά της θέσης ανεύρεσής τους και χωρίς καμία άλλη σχετική πληροφορία! Αυτή ήταν η κατάληξη μιας πεισματικής, αψυχολόγητα ασυνεπούς αντίδρασης ομάδας αρχαιολόγων του ΥΠΠΟ, που έκαναν ό,τι μπορούσαν να καταργηθεί το τοπικό Μουσείο στη Ν. Αρτάκη. Δεν μπορούσαν άραγε να συνεννοηθούν με την ομάδα ειδικών που πάσχισε να το στήσει;; Ομως αυτή τη λύση επέλεξαν.Σε προθήκη του άλλου, του Παλαιού Αρχαιολογικού Μουσείου Χαλκίδας της οδού Βενιζέλου, είδαμε σε πινακίδα προθήκης, τoν Νοέμβριο 2021, αναγραμμένες τις εποχές Παλαιολιθικής, στις οποίες ανήκαν λιγοστά λίθινα εργαλεία πρωϊμότερων ειδών ανθρώπων, από τη Ν. Αρτάκη: «Middle (Μέση) and Low (Κάτω) Palaeolithic period from N.
Artaki»). Ομως στο ίδιο αυτό Μουσείο πλέον σήμερα, παρουσιάζονται 11 εργαλεία (αναγνωρίζω ότι προέρχονται από Ν. Αρτάκη) με άλλη ηλικία: «Μέση (Μiddle) και Ανώτερη (Upper) Παλαιολιθική Εποχή, 100.000 -10.000 χρ. πριν από σήμερα». Χωρίς αναφορά της παλαιότερης, της Low (Κάτω) Παλαιολιθικής εποχής αυτή τη φορά, ούτε της θέσης ανεύρεσης τους, αόριστα, όπως ακριβώς και στο Μουσείο Αρέθουσας. Σε διπλανές προθήκες άλλων προϊστορικών ευρημάτων, αναφέρονται οι θέσεις ανεύρεσης. [Σημ.: Προ δεκαετιών, το όριο μεταξύ Μέσης(Μiddle) και Κάτω(Low) Παλαιολιθικής εποχής υπολογιζόταν περί τα 100.000 χρ. πριν το παρόν. Αργότερα υπολογίστηκε στα 130.000 χρ. πριν. Σήμερα το όριο ανήλθε στα 200.000 χρ. πριν, και όχι 100.000 χρ. όπως αναφέρεται στην προθήκη (βλ. και ανάρτηση του Ιόνιου Πανεπιστημίου, Διαδραστικών Σχολικών Βιβλίων κ.ά.). Προ 35 ετών, σε αυτοψία του ΥΠΠΟ (1990) είχε αναγνωριστεί, ως σπάνια για την Ελλάδα, η ύπαρξη ιχνών της παλαιότατης αυτής εποχής (δηλ. Κάτω Παλαιολιθικής) στη Νέα Αρτάκη].Εύλογα ερωτήματα:1) Αποσιωπάται η σημαντικότητα των παλαιότερων, σπάνιων τύπων εργαλείων μεγάλων διαστάσεων (cleavers, bifaces, trihedrals), δημοσιευμένων, που χαρακτηρίζουν τη Νέα Αρτάκη και γενικά την Εύβοια; Δηλαδή τα τεκμήρια δραστηριοτήτων πρώιμων ειδών ανθρώπων; (όπως των Aνατομικά Σύγχρονων homo sapiens, των Νεαντερτάλιων, των πιθανών αναμείξεων των δυο εκείνων ειδών, και των erectus). Και χωρίς καμία αναφορά των ΔΥΟ σημαντικών θέσεων δραστηριοτήτων τους;; Ποιοι οι λόγοι; 2) Κανείς εκπρόσωπος του ΥΠΠΟΑ δεν επισκέφθηκε τη Συλλογή μου, επί δεκαετίες, ούτε μετά από πρόσκλησή μου (2018). Γιατί άραγε;3) Γιατί δεν προωθείται ξανά η δημιουργία Μουσείου, που είχε δρομολογηθεί από αρχαιολόγoυς, όπως η αείμνηστη Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Εβη Τουλούπα, και με έκθεση της Συλλογής μου; (Η με αντίγραφα έστω, και ψηφιακή παρουσίαση «λόγω ελλείψεως φυλάκων», όπως συμβούλευσε επόμενη Προϊσταμένη, η Π. Καλαμαρά); Είναι αμελητέα η ηλικία των προγονικών ομάδων που προσήλκυε η περιοχή, για να την αγνοούμε; 4) Ελπίζω εν τούτοις, ότι θα διαφυλαχθούν όσοι αρχαιολογικοί χώροι απέμειναν στη Νέα Αρτάκη, προς αξιοποίησή τους για τους μαθητές, το κοινό, τους τουρίστες, και προς διάσωση ακόμη παλαιότερων ιχνών ανθρώπων ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ του εδάφους κ.λπ., διασώζοντας και την ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ μας: Θυμίζω μια φράση από την επιστολή του κορυφαίου Αμερικανού καθηγητή Προϊστορίας Gary Rollefson, διεθνώς γνωστού, που γράφει (βλ. τέταρτη συνέχεια - αφού αναφέρεται στην περίοδο πρώιμων Νεαντερτάλιων και erectus στη Νέα Αρτάκη): «… It is a shame that there is so li=le public concern about the widespread
destrucDon of invaluable archaeological sites such as Voleri and Faneromeni on Euboea…». (Μτφρ: «… Είναι ντροπή που υπάρχει τόσο λίγη δημόσια ανησυχία για την εκτεταμένη καταστροφή ανεκτίμητων αρχαιολογικών χώρων όπως το Βολέρι και η Φανερωμένη στην Εύβοια…»).Επίσης, πιστεύω πως πρέπει να γνωρίζει το κοινό την οργή του αείμνηστου, εξαίρετου Καθηγητή Πέτρου Θέμελη (πρώην Προϊστάμενου στην Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας ΥΠΠΟ), όταν σε Συνέδριο στη Χαλκίδα (2004), τον πληροφόρησα για την καταστροφή δημοτικών χώρων στο Βολέρι. «Τι μου λέτε! Δεν θα ξαναπεράσω από κει!»…*---Τελειώνοντας, αξίζει να θυμηθούμε τον μύθο του Ερυσίχθονα: Ο Ερυσίχθων ήταν ο ασεβής, που κατέστρεψε τα ιερά δένδρα του δάσους της θεάς Δήμητρας. Με την ξυλεία τους έκτισε το παλάτι του στη θέση του άλσους. Η θεά Δήμητρα (Γη-Μήτηρ) για την ύβρη της πλεονεξίας, τον τιμώρησε να έχει ασταμάτητη πείνα. Ο ασεβής Ερυσίχθων έτρωγε ακόρεστα, έφαγε ακόμη και τα ζώα του,έως και τις προσφορές από τους βωμούς. Πούλησε και την κόρη του, για να εξοικονομήσει τρόφιμα. Στο τέλος, μην έχοντας να φάει τίποτα άλλο, καταβρόχθισε τoν ίδιο του τον εαυτό..