ΑΡΓΥΡΟ

1.         Αργυρό

Το ορεινότερο Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Δυστίων, το οποίο μάλιστα  γειτνιάζει με  δύο θαλάσσια θέρετρα: του επινείου του (Πόρτο Μπούφαλο)  και του Αγίου Δημητρίου (όρμος Αλμυροποτάμου).

Οι κάτοικοί του  θεωρούνται ιδιαίτερα φιλόπονοι,  φιλοπρόοδοι και φιλόξενοι. Μέχρι πρότινος ασχολούνταν αποκλειστικά με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Σήμερα, οι ενασχολήσεις τους επεκτάθηκαν  και σε άλλους τομείς: οικοδομή, υπηρεσίες, εργοστάσια Αλιβερίου, τουρισμός, αλιεία, υδατοκαλλιέργειες.

Ένα σημαντικό μέρος των κατοίκων του Δ.Δ. Αργυρό ομιλεί τα λεγόμενα αρβανίτικα, ένα κράμα ελληνικών  και αλβανικών , προϊόν της επαφής και επιμειξίας των εντόπιων πληθυσμών της Καρυστίας με μετοίκους από τη νοτιοκεντρική  Ιλλυρική χερσόνησο, οι οποίοι έφθασαν στην περιοχή περί το 1400 μ.Χ. μετά από πρόσκληση των Ενετών κατόχων του νησιού για ενίσχυση της άμυνας του τόπου.

Η παλιότερη ονομασία του οικισμού ήταν "Βύρα" (ή "Βύρρα"/ "Βίρα"/ "Βήρα"). Από το 1957 έλαβε το νέο του όνομα (Αργυρό), από τη "μαρτυρημένη στις πηγές θέση Άργουρα, στην οποία – σύμφωνα με το μύθο – ο Ερμής φόνευσε κατ’ εντολή του Δία, τον Άργο τον Πανόπτη".

«΄Εστι δε και τόπος της Ευβοίας Άργουρα, όπου δοκεί τον Πανόπτην Ερμής πεφονευκέναι.»    (Στέφανος Βυζάντιος)

Για το ίδιο ζήτημα ο Κων/νος Γουναρόπουλος αναφέρει: « Άλλοι λένε ότι τα Αργυρά βρίσκονταν στο Αρτεμίσιο, άλλοι στη Χαλκίδα κι άλλοι στα Στύρα.»                                                                        

Οι αγρότες του τόπου αποδίδουν την ονομασία "Αργυρό" στην αργυρούχα όψη  που παίρνουν τα κτήματά τους από τις καλαμιές των σιτηρών κατά το θέρος.   Παλαιότερα, το ονόμαζαν και "Τελώνιο", παραφθορά της λέξης, Τελωνείο, το οποίο όντως υπήρχε εκεί.

Πλησίον του σημερινού οικισμού υπάρχει η τοποθεσία "Παλιοχώρι", όπου έχουν ανευρεθεί θεμέλια παλαιών κτισμάτων , σαρκοφάγοι και νομίσματα των ελληνικών μα και των ρωμαϊκών χρόνων.

Βορειοανατολικά του "Αργυρό" στη λοφώδη θέση "Τσακόνι" έχουν εντοπιστεί "ερείπια κτιρίων, εκκλησιών, ενός πύργου και ενός αρχαίου ναού", στοιχείο που υποδηλώνει" τη συνέχιση της κατοίκησης (της περιοχής και ) κατά τους βυζαντινούς χρόνους".

Το "Τσακόνι" γειτνιάζει της λίμνης του Δύστου (νοτιοανατολικά της) και θεωρείται  πως έλαβε αυτήν την ονομασία από τους Βυζαντινούς βοηθητικούς στρατιώτες, τους τσάκονες, οι οποίοι ήταν φρουροί κάστρων στο εσωτερικό της Αυτοκρατορίας και διέμεναν  στα τσακόνια (φυλάκια).

Μια άλλη – ιδιαιτέρως σημαντική και ραγδαίως αναπτυσσόμενη  - περιοχή  του Δ.Δ. Αργυρό είναι το Πόρτο Μπούφαλο, χτισμένο στον ομώνυμο ορμίσκο, που φαντάζει σαν λιμνοθάλασσα. Η ονομασία του απαντάται για πρώτη φορά  το 1728, καθώς αναφέρεται ως ένα από τα λιμάνια που προσεγγίζουν τα γαλλικά πλοία για τις εμπορικές τους συναλλαγές. Τα ευρήματα προγενέστερων εποχών φανερώνουν μια μακραίωνη  συνέχεια κατοίκησης σ’ ετούτον τον παραδείσιο τόπο.

Εδώ, λοιπόν, αποκαλύφθηκε κι ο «‘‘θησαυρός’’ 95 δηναρίων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, που μαρτυρεί πως το λιμάνι αυτό υπήρξε σημαντικός εμπορικός  σταθμός ήδη από την περίοδο αυτή». Τα νομίσματα αυτά ήταν  «κοπές του 2^ου μισού του 1^ου π.Χ. αιώνα έως και κοπές του Μ. Αντωνίου (32/31 π.Χ.)». «Ο  "θησαυρός" αυτός αποκρύβεται το 31 π.Χ. (….) και έχει θεωρηθεί ότι ήταν οι αποταμιευτικές οικονομίες ενός Ρωμαίου λεγεωνάριου, που ακολούθησε  τον Αντώνιο μέχρι το Άκτιο  και ίσως σκοτώθηκε στη ναυμαχία.»

Εκτός αυτού, σημαντικό αρχαιολογικό στοιχείο για το Πόρτο Μπούφαλο  είναι και «τα ερείπια βυζαντινής οχύρωσης στο εσωτερικό της οποίας υπάρχουν επτά ερειπωμένες εκκλησίες». Ο σχηματισμός ετούτος ευρίσκεται στη νησίδα "Δασκαλειό" που καιροφυλακτεί στην είσοδο του Πόρτο Μπούφαλο.

Τα τελευταία χρόνια στην περιοχή ανακαλύφθηκαν και " οι χαράξεις αρματοτροχιών, που διακρίνονται επάνω στο βράχο – στη θέση Κιάφα του Αργυρού – οι οποίες μαρτυρούν την ύπαρξη ενός αρχαίου αμαξήλατου δρόμου, που συνέδεε το Πόρτο Μπούφαλο με το Δύστο. Ακόμη ένας τέτοιος λιθόστρωτος δρόμος σύνδεσης του Αργυρό με το Πόρτο Μπούφαλο εξυπηρετούσε την επικοινωνία ανάμεσα στον οικισμό (Δύστος) και στο επίνειό του".

Ένα επίνειο το οποίο σήμερα γνωρίζει μια νέα άνθιση, τουριστική πλέον, μα και υδατοκαλλιεργιτική.

Ανάλογη άνθιση και εξέλιξη παρατηρείται στο άλλο τουριστικό θέρετρο της περιοχής, τον Άγιο Δημήτριο, που ευρίσκεται στον όρμο Αλμυροποτάμου, μα συνδέεται διοικητικά και επιχειρηματικά κυρίως με το Αργυρό.

Τέλος, με το Αργυρό συνδέεται και μια κορυφαία φυσιογνωμία της Επανάστασης του ’21, ο "Στρατηγέτης" Νικόλαος Κριεζώτης, με οικογενειακές καταβολές απ’ αυτόν τον τόπο, καθώς το υποδηλώνει και το προσωνύμι του ‘‘Βυριώτης’’.  Στην ιστορία όμως μεγαλούργησε με το έτερο παρωνύμι του (Κριεζώτης), το οποίο έλαβε από τον αρχηγό των επαναστατών του στρατοπέδου των Βρυσακίων Πολιτικών Αγγελή Γοβιό, όταν τον επισκέφτηκε τον Ιούλη του 1821 για να τεθεί στη διάθεσή του. Τότε, λέγεται,  πως όταν ο Γοβιός τον ρώτησε ποιος είναι και από πού κατάγεται, ο Νικόλας απάντησε: "Νικόλας Χαραχλιάνης από τα Κριεζά". Έκτοτε, ο Γοβιός και οι άλλοι συμπολεμιστές του τον αποκαλούσαν Νικόλα Κριεζώτη, παρακάμπτοντας  το πατρογονικό Χαραχλιάνης. Το Κριεζώτης δεν είναι άσχετο με το βίο του,  καθ’ όσον η γέννησή του συνέβη πλησίον των Κριεζών, όπου η διαρκώς μετακινούμενη για τη βοσκή των ζώων της οικογένειά του έβοσκε τα γιδοπρόβατά της,  και η μητέρα του βρέθηκε στην ανάγκη να τον γεννήσει εκεί στην εξοχή, γεγονός σύνηθες γι’ αυτήν την εποχή.

Αυτές οι δυο πατρίδες των νεανικών του χρόνων τιμώντας την πολυσχιδή και πολυνίκη δράση του έστησαν τη μορφή της αγερωχοσύνης του σε καίρια σημεία του τόπου.

Τρία άλλα άξια τέκνα του Αργυρό που διέπρεψαν πλάι στον ‘‘Υιό της Φύσεως’’ Νικόλα Κριεζώτη ήταν: ο Λοχαγός Γκίκας Βενέκας, ο Υπολοχαγός Δημήτριος Γ. Κάργας και ο Ανθυπολοχαγός Πέτρος Κάργας. (Κων\νου Γουναρόπουλου: ‘‘Ιστορία νήσου Ευβοίας’’)   

           Κλείνοντας το αφιέρωμά μας στο Αργυρό, θα πρέπει ν’ αναφέρουμε πως στα χρόνια του Κριεζώτη το τότε χωριό (Βίρα) είχε – κατά την απογραφή του 1830 –δεκαεπτά οικογένειες, ενώ σήμερα μαζί (με τους γύρω οικισμούς του) διαθέτει περί τα 600 άτομα και πως με το διάταγμα 2/1837, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εντάχθηκε διοικητικά στο  δήμο Στυρέων, όπου παρέμεινε ως στα 1912 οπότε και δημιουργήθηκαν οι ανεξάρτητες κοινότητες του ελληνικού κράτους.

Κ.ΜΠΑΙΡΑΚΤΑΡΗΣ