ΚΑΛΕΝΤΖΙ

Καλέντζι (Πράσινο)

            Το Καλέντζι είναι ένας ημιορεινός οικισμός του δήμου Ταμυναίων, που γειτνάζει της πρασινοκέφαλης νερένιας κοιλάδας του Δύστου απ’ την οποία χωρίζεται από μικρή, μα βατή λοφοσειρά.                                                                    

           Το Καλέντζι   την ονομασία του την οφείλει  στους αρβανιτόφωνους  κατοίκους του, οι οποίοι βρέθηκαν σ’ αυτόν τον – σκληρό και περίκλειστο από γυμνούς και ψηλούς λόφους – τόπο κατά το 15^ο αιώνα. Αυτά τα φυσικά βραχώδη φρούρια  πρόσφεραν στους νέους κατοίκους του τόπου την ιδέα να ονομάσουν τον οικισμό τους, αρχικά, "Καλέ Ίντζι" (χωριό, που το περιβάλλουν βραχοκουλάδες, φρούρια βράχων), και σταδιακά "Καλέντζι". Με ετούτη την ονομασία περπάτησε στο διάβα του χρόνου και μ’ αυτήν θα  παραμείνει γνωστό, παρ’ ότι από το 1954 (κατ’ ευφημισμόν) μετονομάστηκε – επισήμως – σε "Πράσινο".

            Πρώτη μνεία – περί υπάρξεως οικισμού με αυτήν την ονομασία στην περιοχή  Αλιβερίου – κάνει το τούρκικο κατάστιχο του 1474, που αναφέρεται στο "Kalenc" (Καλέντζι), το οποίο κατοικείται από 22 οικογένειες και 110 κατοίκους. Στη συνέχεια, στα 1570 το περιλαμβάνει ένα  άλλο κατάστιχο, αναφέροντας πως έχει: 18 σπίτια, 2 χήρες και 2 άγαμους. Σ’ ένα άλλο κατάστιχο αναφέρεται ως Μιροκαλέντζι με 24 οικογένειες, 8 άγαμους και 2 χήρες. Χρόνους μετά, στα 1830, καταγράφεται ως "Καλέντζα", κατοικούμενο από 15 οικογένειες.    

             Λίγες δεκαετίες αργότερα, ως διοικητικό διαμέρισμα του δήμου Δυστίων  με έδρα το Αλιβέρι (από το 1836), το βρίσκουμε να απέχει από την έδρα του δήμου  μιάμιση ώρα και να έχει 213 κατοίκους, ενώ στις καλύτερες στιγμές του έφθασε να κατοικείται και από 500 άτομα, ακόμη. Από το 1912 ως τα 1924 απετέλεσε ενιαίο κοινοτικό σχηματισμό με το Δύστο, ενώ από τότε και ως το 1998 αυτόνομη κοινότητα. Αρχικά, «ως Καλέντζι, προελθούσα εκ της Κοινότητος Ζερμπισίων (νυν Δύστου)» και στη συνέχεια ως Πράσινο (Β.Δ. 11/8/1954, ΦΕΚ Α 188/54). Από το 1998 ανήκει πλέον στον καποδιστριακό δήμο Ταμυναίων.

            Το Καλέντζι κουρνιασμένο στη σκιά του Προφήτη Ηλία (υψόμετρο 558 μέτρα) και μακριά από τη θάλασσα και τους πεδινούς σχηματισμούς της ταμυναϊκής χώρας, μόνη επιβιωτική διέξοδο  είχε την ενασχόλησή του  με: την κτηνοτροφία,  τη συγκομιδή και εμπόρευση «βαλανιδίων χρησίμων εις την βαφικήν»,  την καλλιέργεια τμήματος των άγονων λόφων ή των μικροκοιλάδων της περιοχής, καθώς και μικρού τμήματος της  γύρω από τη λίμνη του Δύστου εκτάσεως.

             Μάλιστα, βοσκοί από το Καλέντζι, λέγεται πως στόμωσαν την ιστορική καταβόθρα του Χαιρεφάνη, δια μέσου της  οποίας παροχετεύονταν τα νερά της λίμνης κάτω από τα ασβεστολιθικά βουνά και κατέληγαν  στον Ευβοϊκό.

           Αυτό, κατά την  παράδοση, το έπραξαν, για να στέκεται λίγο νερό  στη στερεμένη από την ανομβρία λίμνη, με την προοπτική να ποτίζουν τα ζωντανά τους. Το φράξιμο της εισόδου της καταβόθρας φημολογείται πως έγινε με μαλλιά από τα κουρεμένα ζώα τους, κλαδιά, καζάνια, πέτρες και λάσπη.

            Αργότερα, κατά τη δεκαετία του ’30 συστάθηκε ο "Σύνδεσμος Κοινοτήτων Δύστου", στον οποίο συμμετείχε και το Καλέντζι. Σκοπός του Συνδέσμου ήταν: η συγκέντρωση χρημάτων με φορολόγηση των μελών του, ώστε να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσό για τα έργα αποστράγγισης της λίμνης (από την "Εταιρεία Στεργίου")  και η εν συνεχεία, η αποκαλυφθείσα πεδινή και εύφορη έκταση, να αξιοποιηθεί για γεωργική εκμετάλλευση. Ο ερχομός όμως του πολέμου, ματαίωσε τις φιλοδοξίες των κατοίκων των παραλίμνιων περιοχών.

            Χρόνους πριν, στα χρόνια της Επανάστασης του ’21, και συγκεκριμένα περί  τα τέλη Οκτωβρίου του τρίτου έτους του Αγώνα, ενώ ο Ν. Κριεζώτης πολεμούσε τους Τούρκους, ευρισκόμενος στο Ριζόκαστρο, προσβάλλεται από πανώλη και αναγκάζεται  να καταφύγει "εις το Καλέντζιον  (χωρίδιον) ίνα τάχιον αναρρώσει (….) Μαθόντες δε οι Τούρκοι την ασθένειαν του Κριεζώτου και την εκ του Ριζοκάστρου έξοδον και την μετάβασιν εις Καλέντζιον, έσπευσαν δια νυχτός, ίνα τον συλλάβωσιν, αλλ’ ο ασθενής Κριεζώτης πρόλαβε και ανεχώρησε εις Κείαν". (Ν. Ιωάννου ‘‘Ευβοϊκά’’, σελ. 116).

            Την ίδια περίοδο, λέγεται  πως ένας Βυριώτης ονόματι Λεονάρδος, που εξισλαμίστηκε και πούλησε την αδερφή του στους Τούρκους, για να εξιλεωθεί, εν συνεχεία, από το ατόπημά του (και, μάλιστα, ύστερα από τις παραινέσεις ενός πνευματικού) χτίζει, συνολικά, 3 εκκλησίες: Τον Προφήτη Ηλία (στο ομώνυμο βουνό του τόπου), την Παναγία στους Ζάρακες και τους Αγίους Αποστόλους στο Αργυρό (Βύρα).

            Κατά την πρόσφατη εποχή (δεκαετία ’80) σε κτήματα που ανήκαν σε κατοίκους του χωριού, θεμελιώθηκε η τσιμεντοβιομηχανία "ΑΓΕΤ Ηρακλής", ενώ κατά τις επόμενες δύο δεκαετίες πολλοί από τους λοφώδεις σχηματισμούς του τόπου πληγώθηκαν από την εμφύτευση στο σώμα τους δεκάδων  ανεμογεννητριών παραγωγής  ηλεκτρικής ενέργειας.