ΠΑΡΑΜΕΡΙΤΕΣ

Παραμερίτες

            Αναμφίβολα, η ονομασία του προέρχεται από τις λέξεις  παρά + μέρος, και όντως οι Παραμερίτες ευρίσκονται παράμερα, σε σχέση όμως με ένα από τα πλέον ανεπτυγμένα χωριά της περιοχής, τον Άγιο Λουκά.

           Ο οικισμός απλώνεται στις κλιτείς  λοφώδους σχηματισμού, που περικλείει   εύφορη κοιλάδα, η οποία διαρρέεται από τον ποταμίσκο Χόνδρο.  

            Το παλαιότερο χωριό βρισκόταν βορειοδυτικά, στη θέση "Αλώνια". Αργότερα, μεταφέρθηκε νοτιότερα, στο σημερινό σημείο, γιατί – σύμφωνα με την παράδοση το χωριό δε στέριωνε. Ήταν η εποχή που κατακτητές, επιδρομείς, λοιμώδη νοσήματα  και άλλες ασθένειες μάστιζαν τον τόπο.

            Το πότε ακριβώς έγινε η μετοικεσία, δεν είναι απολύτως βέβαιο. Ο Αλ. Καλέμης θεωρεί όπως συνέβη το 14^ο αιώνα. Ίσως. Και τότε, θα ήταν ένας μικρός, αμελητέος οικισμός  τον οποίο οι Τούρκοι δεν συμπεριλαμβάνουν στα κατάστιχά τους του 1474 και 1521. Αργότερα, όμως, το βρίσκουμε να συμπεριλαμβάνεται σε ένα από τα τούρκικα χωριά, που υπάγονται απ’ ευθείας στο τούρκικο δημόσιο. Κατά τα τελευταία έτη της σκλαβιάς  είναι τσιφλίκι της χανούμ Ρωξάνης, το οποίο στα 1833 αγοράστηκε από τον Μ. Καλλία,  κάτοικο του Κρεμαστού. Τρία χρόνια ενωρίτερα είναι καταγεγραμμένο από το Ν. Καλογερόπουλο με έξι οικογένειες, για να φθάσει τους 91 κατοίκους την περίοδο  που απετέλεσε τμήμα του δήμου Δυστίων με έδρα το Αλιβέρι, από το οποίο απείχε δύο ώρες. Αρχικά, από το 1836 ως το 1848 ανήκε στο δήμο Ταμυνείων. Το ίδιο ίσχυε και ως το 1912, οπότε και  υπάχθηκε  στην Κοινότητα Τραχηλίου. Σ’ αυτήν ανήκε  ως στα 1928. Ακολούθως, πέρασε  στον Άγιο Λουκά (από τον οποίο απέχει 8 χμ.) Στον Άγιο Λουκά  παρέμεινε διοικητικά  ως το 1998, οπότε και ξαναβρέθηκε υπό τη σκέπη του καποδιστριακού δήμου Ταμυναίων.

            Η έκταση του τσιφλικιού, μετά τον Καλλία, πέρασε στα χέρια των ακτημόνων αγροτών της περιοχής στα 1875. Ως πρώτοι, νέοι ιδιοκτήτες φέρονται οι αρχηγοί επτά οικογενειών του τόπου.

            Οι περισσότεροι κάτοικοι του οικισμού προέρχονται από γειτονικά χωριά (Τραχήλι, Θαρρούνια, Παρθένι, Μανίκα, Μακρυχώρι), που μετοίκησαν σ’ αυτόν τον τόπο λόγω επιγαμιών, διώξεων,  βοσκής των ποιμνιοστασίων τους ή καλλιέργειας της – πέριξ του Χόνδρου ποταμού – εύφορης κοιλάδας, στον περιβάλλοντα χώρο της οποίας έχουν εντοπιστεί και (μη εκμεταλλεύσιμα) κοιτάσματα βωξίτη .

            Σημαντικό μνημείο του τόπου είναι ο βυζαντινός ναός του Αγίου Ανδρέα.

            Στις τοποθεσίες Φούι (που σημαίνει υπήρξα) και Λούγκα (από το lyga, λύγξ, λύγκας) έχουν εντοπιστεί αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα.

            Στο Φούι βρέθηκαν: αρχαίοι τάφοι, όστρακα, κεραμικά, ημικατεργασμένοι ογκόλιθοι για δημιουργία μυλοπετρών, λιθοσωροί στο φρούριο Αγριελιάς ή Κόκκινου Βράχου και ένα χρυσό αλογάκι που πουλήθηκε στην αθηναϊκή αγορά των αρχαιοκαπήλων.

            Στη θέση Λιούγκα βρέθηκαν δύο μαρμάρινες σαρκοφάγοι και άλλοι ταφικοί τύποι, ένας μαρμάρινος πολυέλαιος, ημικατεργασμένα αρχαία μάρμαρα και καλντερίμια. Μάλιστα, ο καθηγητής Γ. Καδίτης  εδώ τοποθετεί με γραπτό του κείμενο τους αρχαίους δήμους Βουδιόθεν και Οιχαλία. Άλλη εκδοχή θέλει εδώ τον αρχαίο ερετρικό δήμο Ραφιεύθεν…

            Άλλα άξια λόγου κτίσματα της περιοχής είναι οι παλιοκαμάρες στις θέσεις Μύλος Σταβαρά και Ποτιστικά και οι (πέντε) νερόμυλοι στο παραποτάμιο τμήμα των Θαρρουνίων– Τραχηλίου- Παραμεριτών.

          Καθολικό των Παραμεριτών είναι ο Ι.Ν. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, ο οποίος ανοικοδομήθηκε στα 1979 επί προϋπάρχοντος ναΐσκου.

         Εξωκκλήσια της ευρύτερες περιοχής των Παραμεριτών: Άγιος Κήρυκας, Άγιος Νικόλαος (θέση Λιούγκα, ως το 1923 μετόχι της Ι.Μ. Κλιβάνου το οποίο καλλιεργούσαν μοναχοί του καθιδρύματος), Αγία Παρασκευή, Υπαπαντή του Σωτήρος,   και Άγιος Ανδρέας (της Βυζαντινής περιόδου,  νεκροταφείο σήμερα).

        Ο Άγιος Ανδρέας στηρίζεται επί τεσσάρων κιόνων με σκαλιστά, περίτεχνα κιονόκρανα. Είναι τρίκλιτη βασιλική και αγιόγραφη εκκλησία. αλλά από το 1933 οι εσωτερικές  της επιφάνειες είναι αβεστωμένες…