ΕΛΥΜΝΙΟΝ - ΛΙΜΝΗ
Μερική αναφορά των φυσικών, μυθικών, ιστορικών, λαογραφικών, πολιτισμικών κ.α. της κωμοπόλεως Λίμνης ( Ελυμνίου ) Ευβοίας.
( Γράφει ο Δημήτρης Αποστόλου - « Ελύμνιος » )
Παιχνίδια - ( παιδιές )
Η Τραμπάλα ( αρχαίας προελεύσης ), η Καβάλα ( μοσκίνδα ), η Κούνια ( σφενδόνη ), ο Βεζύρης ( κόττος ), το Σφουρλάκι ( βέμβηξ ), το Τσέρκι ( κρικηλεσία ), οι Βώλοι ( καρυατίζειν ), τα Βήσσαλα ( επιστρακισμός ), η Ντάμα ( πεντέλιθος ) και το Τριόδιν...ήταν μερικά απ΄τα παιδικά παιχνίδια των παλιών Λιμνιωτών ( παιδιές με αρχαία καταγωγή ), που συναντώνται βεβαίως σε πανελλαδική κλίμακα - φυσικά με τις τοπικές τους παραλλαγές.
( Εδώ - σαν επιβαλλόμενη υποχρέωση - οφείλω να κάνω μνεία της σπουδαίας ανέκδοτης λαογραφικής μελέτης της Ελύμνιας Καθηγήτριας κυρίας Μιράντας Τσακοπούλου, πάνω στα παραδοσιακά Λιμνιώτικα παιχνίδια, απ΄την οποία καταγραφή ( ευχαριστώντας ) αντλώ τις πληροφορίες ).
Οι μεγαλύτεροι, αρεσκόμενοι στο ποδόσφαιρο στα μεσοπολεμικά χρόνια, ανηφορίζαν πεζοί πάνω στο χωραφίσιο γήπεδο του Άη Θανάση του « Βρωμοπόδη »...κι΄αργότερα παίζαν στο εντός Λίμνης γήπεδο - σημερινό αύλειο χώρο των Δημοσίων Υπηρεσιών. Μεταγενέστερα θα μεταφερθεί και πάλι στη θέση του σημερινού Δημοτικού Σχολείου ( πρώην μεταφερθέντος Κοιμητηρίου του Άη Θανάση ).
Ενδυμασία - ( γενικά )
Η ανδρική και γυναικεία ενδυμασία ( στην εποχή της ιστιοφορούσας Λίμνης - μισά του 19ου αι. και μετά ), ήτανε για αμφότερους βασικά, η κοινή ναυτική φορεσιά των νησιών του Αιγαίου, μέσα από πλήθος παραλλαγές. Χαρακτηριστικότερα στοιχεία της ανδρικής φορεσιάς ήταν η γαλάζια ναυτική βράκα με « κόφες » ( φουφούλες ), ζωνάρι μεταξωτό, γιλέκο, κόκκινο φέσι στην κεφαλή... της δε γυναικείας, ήταν το φουστάνι από μεταξωτούς τζαμφέδες, το μπουκότο με γούνα στο περιλαίμιο, οι γυριστές χειρίδες με εξέχουσες τις κεντητές « μπιμπίλες » του υποκάμισου, το μεσάτο μεταξωτό μαντήλι ως ζώνη και φεσάκι, ή καλύπτρα ( σταμπωτό « τσεμπέρι » ) της κεφαλής. Περισσότερες ωστόσο λεπτομέρειες και σχολιασμοί σε σχέση με τις ναυτικές φορεσιές, ανήκουν στην αρμοδιότητα της επί τούτων παραδοσιακής ενδυματολογίας.
Ο αργαλειός - ( « Ιστός και Εργαλείον » )
Οικοτεχνική εργαλειομηχανή κατασκευής των σπιτικών υφασμάτων ( εσωρούχων, σεντονιών, κουρτινών, κιλιμιών, κουρελούδων κ.α. ). Το στήσιμό του, η προετοιμασία των νημάτων, το παραμάτιασμα και η ύφανση...ήταν σχολαστικές, επίπονες εργασίες, που απαιτούσαν προσοχή και μυϊκή δύναμη. Ονομαστά παραμένουν τα κιλίμια της Λίμνης για την πρωτοτυπία των σχεδίων τους. Η « Εύβοια », το « Βυζαντινό », η « Ρίζα », το « Στεφάνι » και ποικιλία άλλων θεματικών σχεδιασμών, ήταν εμπνεύσεις της γυναικείας λαϊκής ψυχής... Καμιά φορά και της ανδρικής. Ο μακαρίτης παπά-Μαργαζιώτης ( για παράδειγμα ) - παραδοσιακός Ιερέας της Λίμνης - ήταν άριστος υφαντής!..
Η Χειροτεχνία των γυναικών
Θα ήταν σημαντική παράλειψη μνήμης, η μη αναφορά και στα αριστουργήματα της λεπτής χειροτεχνικής ( πλεκτικής και κεντητικής ) των γυναικών της Λίμνης, πάνω στην κατασκευή κεντητών - « κοφτών », δαντελωτών και πλεχτών - με την βελόνα ( ραφίδα ), το αγκιστρωτό βελονάκι, τις μακριές βελόνες και το ατρακτοφόρο πλεκτρί ( « κοπανέλι » ). Η λαϊκή δημιουργία της Λίμνης είχε κι΄εδώ το ξέχωρο πεδίο της δόξας της...
Ολίγα ακόμη εθιμικά και κοινωνικές συμπεριφορές
Γάμος : Στην αρχαιότητα, ελάσσων θεός - γυιός του Έρωτα. Στο Νυμφικό Ελύμνιο ο Ιερός Γάμος ( Υμέναιος ), της Ήρας και του Διός. Στην παλιά ναυτική Λίμνη, η νόμιμη ένωση του ανδρόγυνου και η θρησκευτική ιεροτελεστεία ( Μυστήριο ) ετούτης της ένωσης. Το προξενειό, η προίκα ( το « ναχτ » και η προετοιμασία του ), ο αρραβώνας, η γαμήλια τελετή, η πομπή, οι χοροί... « Βντάνα ( Φοντάνα ), « Καμάρα » ( σε διασκευές ) τα γαμήλια παινέματα - επιτραπέζια « της τάβλας » κ.α. εθιμικά - αποτελούν κομμάτι εκτενέστατο της Λιμνιώτικης ναυτολαογραφίας και του λαϊκού μας πολιτισμού, που χρήζει και τούτο ιδιαίτερης έρευνας...
Γέννα : Στην ετοιμόγεννη « παρευρίσκονταν » αθώρητες ( έλεγαν ) οι τρεις Μοίρες ( οι αρχαίες, Κλωθώ, Λάχεσις, Άτροπος ) να μοιράνουν και να προμαντέψουν για το παιδί. Οι οικείοι τοποθετούσαν για τούτες σε δίσκο γλυκίσματα, ώστε να τις « γλυκάνουν » και να μαντέψουν ευοίωνα για το νέο βλαστό της οικογένειας... Στο πρώτο μπάνιο του μωρού και στη βάπτιση, υπήρχαν ξέχωρες δοξασίες και λαϊκά τελετουργικά.
Θάνατος : Λαϊκότροπες συνήθειες στην ετοιμασία της σωρού. Μέχρι να κατασκευασθεί ( τότε ) το φέρετρο, έστρωναν το νεκρό στο δάπεδο, πάνω στο πιο καλό κιλίμι, ενώ ολονύχτιος αναγνώστης του διάβαζε το « Ψαλτήρι ». Στο τέλος του ενταφιασμού, οι φίλοι και συγγενείς του μακαρίτη ( αν ήταν άνδρας - και δη ναυτικός ), έριχναν μια φούχτα χώμα πάνω απ΄το καπάκι του φέρετρου λέγοντας την ευχή... « καλό καράβι!..». Στα τρία ή πέντε χρόνια μετά την εκταφή, ενταφίαζαν τα οστά πίσω απ΄το Ιερό των πολλών εξωκλησιών, που θεωρούνταν ως οστεοφυλάκια - συνήθεια παλαιά των βυζαντίνων.
Λίμνη - Κωμόπολη των Οσίων
Εάν το προχριστιανικό Ελύμνιον είχε την προστασία μεγίστων θεών, όπως Διός, Ήρας, Ποσειδώνος - ( και η ευρύτερη περιοχή μας, του Απόλλωνος, της Ατέμιδος, του Διονύσου ) - η μεταχριστιανική Λίμνη είχε την εύνοια της δαψιλούς ευλογίας τεσσάρων Οσίων!..
Του Οσίου Χριστοδούλου του Πάτμιου. Του Οσίου Δαυίδ του Γέροντος. Του Οσίου Νεοφύτου του Προσμονάριου. Του Οσίου Ιακώβου του Θεοφόρου.
Τέσσερις Όσιοι : Χαριστείον τιμής και προστασίας - ευλογία και σκέπη της χαρισματικής μας Κωμόπολης...
Δοξαστικό!..
Λίμνη Ευβοίας - Το Ελύμνιον...η πατρίδα του Στρατηγού του Ευβοϊκού Αγώνα Αγγελή Νικολάου - « Γωβιού » και της Κατοχικής Αγωνίστριας Λέλας Καραγιάννη... Των μεγάλων Οργανωτών της Αντίστασης Κώστα Καραγιώργη και Κώστα Γαμβέτα...του ιστορικού Νικολάου Μπελλάρα... του αρχιμουσικού Ιωάννη Μαργαζιώτη. Του Καθηγητού Ιωάννη Βοΐατζή, του διαπρεπούς ζωγράφου Χάρη Βογιατζή, του « ψυχο-ανατόμου » της κοινωνίας και της ιστορίας Νίκου Τσιφόρου, του αναπαυόμενου στα Ελύμνια χώματα - ελληνιστή - Φίλιππου Σέραρντ...
Λίμνη Ευβοίας - Το Ελύμνιον!.. Εδώ φθάσαμε στο Τέλος... Τιτλοφόρησα στην αρχή την παρούσα αναφορά μου ως...« μερική ». Και πώς μπορούσε να μην είναι... αφού αποτελεί μια σύνοψη, βασικά ιστοριο-λαογραφικών στοιχείων της Λίμνης, με κάποια επιπλέον άλλα παραπληρώματα. Ξέρετε...η συγγραφή εκτενών κειμένων και συγγραμμάτων στην σημερινή διαπιστωμένη μέση ή μικρή αναγνωσιμότητα του ευρέως κοινού, δεν ευδοκιμεί ως ευάρεστη - εκτός εάν πρόκειται περί εξειδικευμένων θεμάτων ή Τόμων, που ωστόσο απευθύνονται σε κοινό επιστημονικό. Εγώ παρουσίασα μια λαϊκότροπη σύντμηση - κατατοπιστική... κάτι σαν παρά πάνω από μια μαθητική έκθεση...κάτι σαν παρά κάτω από μια φοιτητική εργασία. ( Άλλωστε, κάπου εδώ εφημερεύει και το δικό μου επίπεδο μάθησης, ως « ελλόγιμου » μιας φιλόπονης - χρόνιας αυτοπαίδειας γνώσης )... Και δεν ήταν... παρά η απόρροια μιας ρομαντικής σχέσης με την « πανώρια » Λίμνη...κι΄ένα ( άγνωστο πως!.. ) ερωτικό ειδύλλιο με το αρχαιοπρεπέστατό μας Ελύμνιον!..
Σε όλους τους φίλους μου αναγνώστες εύχομαι
ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!..
Δ.Α. - « Ελύμνιος»
Πηγές : Τοπικές Ιστορικές - Ιστοριοδιφικές & Λαογραφικές Εκδόσεις, Αρχειακές πληροφορίες του « Ιστορικού & Λαογραφικού Μουσείου Λίμνης », Αρχειακές του « Α.Ε.Μ. » ( Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών ), Εφημεριδικές και Περιοδικές δημοσιεύσεις ( και πλήθος σχετικές διαλέξεις ) του γράφοντος Δ.Α., Εγκυκλοπαιδικά και Λεξικογραφικά βοηθήματα, Διαδίκτυο κ.α.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου